Van KUL pès KULTUUR 2020 nómmer 50 29 december 2020
De lèste maol.
De lèste ‘van KUL pès KULTUUR 2020’, ’t vieftigste nómmer alweier van dit jaor. Mesjiens höb geer gemirk dat ich de aafgeloupe tied dèkser ’n gedich höb verwirk in ’t sjtökske Zittesj. Eigelik logisch, ich bèn jao nog ummer (de in 2018 gekaoze) Zwentibolddichter! 😉
Dat dichte höb ich get laote óngerkómme, get vernaolessig. Daoróm höb ich mich veurgenómme óm kómmend jaor mee te gaon dichte. Dat zal ouch waal mee tied koste es sjtökskes , rubrieke of verhaole sjrieve, mer dat vènj ich neit zo wichtig.
Gedichter waere ouch neit zo vlot gelaeze, zeker neit es ze in ós modesjtaal zeen gesjreve. Mer ze kènne waal goud veurgedrage waere! Of in buikskes, tiedsjrifte of gezètte terechkómme.
Haopelik blif geer mich volge, neit allein de sjtökskes Zittesj van mich veur uch, mer ouch de gedichter die gaon kómme. En natuurlik dae eine keer in de maondj de rubriek “Ós Modesjtaal” in de bielaag van de gezèt. En ouch mien websait www.zittesj.jouwweb.nl
Ómdat ich mee gedichter gaon sjrieve verangert ouch de reigelmaot van ‘t versjiene van dees sjtökskes Zittesj in ’t nuut jaor: nómmer 1 van Van KUL pès KULTUUR 2021 versjient op vief januari, en daonao ummer óm de anger waek op eure mail, op FB en oppe sait. Dat zulle, es al goud geit, toch z’ón 25 sjtökses zeen. Mich tunks.
De lèste maol, sjteit hie baove. Dat is eine zjwaore titel. Mer num ’t neit zo zjwaor op, ’t blif van KUL pès kultuur, ouch in 2021.
Ich
wunsj uch:
ouch names Mirjam
eine gouwe, röstige Roetsj
en ein gans gezèllig en gezóndj
2021.
291220©John HertogH
======================================================================================
Van KUL pès KULTUUR 2020 nómmer 49 22 december 2020
Wunsje
Krismes 2020 kump ummer korterbie. Óndanks dae nuje ‘lockdown’. Ich zuik trouwes géín Zittesj woord daoveur, want ich haop dat ‘t woord in de toekóms neit mee neudig is.
Krismes. Zeet geer d’r vaerdig veur? Krisboum opgezat en geseierd, krubke d’r naeve of d’r ónger, de rès van ‘t hoes en d’n houf ouch vaerdig? Höb geer al de waar in hoes of laot geer uch alles door AH, de Plus , Jumbo, Coop, Jan Linders of Picnic brènge? Waat ein gedouns, hè.
De eesjte kriskaart höb ich al 14 daag bènne. Danke ouch. Aljaors bedènk ich mich of ich nog waal kaarte gaon sjikke. Zeker noe de poszegele zo duur zeen gewore. En óm ze allenej ónger ’t wanjele in de bös te gaon sjtaeke? Mer nao die eesjte kaart koosj ich ’t neit euver mien hart kriege óm gaar gein mee te sjrieve. Ich höb mich bedach waat ich zelf d’r op zou sjrieve.
Kènt geer uch nog dit herinnere: Gans vruiger krege veer kaarte mit: ZK en ZN! (Veur de jóngere ónger uch: de aafkortinge veur Zelige Krismes en Zelig Nuujaor!). Dao-ónger sjtónge dan de name van de aafzender!
Allewiele geef ’t de sjoonste kaarte mit fejn en fien tekste mit of zónger meziekske. Die zelf ineingefispernölde kaarte vènj ich de sjoonste. Zeker es ze door kènjer zeen gemaak.
Vandaag d’n daag kómme ouch väöl kriskaarte mit wunsje bènne op de mail, via What’s app en op Feesbouk. Me mót mit d’n tied mitgaon, of me wilt of neit. Ich höb dao neit zoväöl muite mit, mer ich zit neit op Twitter of Instagram.
Jedere wunsj is natuurlik wilkom. Zeker in dezen tied. ’t Zal veur jederein ein vraemp fees waere. Gein of wenig bezuik, gein nachmès, ouch neit vanoet de wage oppet Pinkpopterrein. Waal oppe televies of computer. Gein optraeje ónger de päöl van de fanfaar, gein gezèllig samezeen mit de ganse naobersjaf. Gein oetgebreid krisdinee mit de ganse femieje en völ zelf mer aan…
’t Is jaomer, dan mer ein jäörke euversjlaan. …………………….
Ich
wunsj uch
alvas sjoon Krisdaag
Pès volgende waek, blief gezóndj. Mit de kómplemènte van © John HertogH
=====================================================================================
Van KUL pès KULTUUR 2020 nómmer 48 15 december 2020
Vruig veurnumme.
Ich höb mich veurgenómme óm neit mee zo dèks euver dat virus te sjrieve. Ouch al höb ich noe väöl tied vanwaege de nuje “lockdown”.
Noe ich dees regels sjrief, mót ich dènke aan ein sjtökske van ein paar jaor geleje. Ich sjreef doe:
“De meiste luuj hawte zich ’t grootste deil van hun laeve ómgang mit dènke euver vruiger of euver later... Eine filosoof - ich weit neit mee wae - haet ’ns gesjreve: ‘Vruiger is neit mee en de toekoms is ein projectie van vruiger’. Dae gouwe minsj haet mich aan ’t dènke gezat. … Es ich euver vruiger gaon dènke, geef ’t sjoon herinneringe, mer väöl anger dènger kèn ich mich neit mee herinnere … Mien kleinkènjer zörge waal dat ich aaf en toe euver vruiger mót vertèlle! Es ich euver de toekoms gaon naodènke… Ich mót ‘r neit aan dènke waat allenej zoal kènt passeiere. Mit de (klein-) kènjer, mit ós zelf, mit dees welt. Gelökkig zeen ’t diezelfde kleinkènjer die d’r veur zörge dat ich de moud d’r in hawt! ... ”
En bie dat sjtök haw ich ein gedich gesjreve wovan ich mich dees regels herinner:
“…Nae, ich sjloet mien ouge neit,
sjtaek de kop neit in ’t zandj.
Kiek nao baove in de lóch,
zuik nao haop en ouch get sjteun…
Dènk mer dèkser positief,
zuug gein baere oppe waeg.
Blief geluive in de jeug,
‘al kump goud’ is geinen druim.
Es noe jederein veur zich,
mit de anger raek’ning hiltj
en ouch dèkser mitein kalt,
zuut de welt gans angesj oet!”
Ich blief sjrieve in en euver ós sjoon modesjtaal, mit die fejn weurd en oetdrökkinge. Euver aete en drènke en mee. Euver huidvleisj, sjènkesjpek of kappesmous; euver fiene peuzel en zjwaor taofele. Van ei sjöpke beier en ein glaas wien. Euver kènjersjpele, wie buutsjlaon, bóksjprènge en bömke wissele. Van bletsjende hunj, blaozende katte, kakelende hounder en anger hoesdeiere. En euver prechtige weurd wie: sjirveldeig, (kom)berves, röpsje, kaanjelpiep, tirvelaer en trampelgaws. Of van sjpregitse en fortute, kammezäölke, koutelebout, hortig en kladderedaatsj. Kènt geer ze nog?
Euveriges… dees waek sjteit in de VIA (De Limburger) mien rubriek ós Modesjtaal!
Ouch ’t waekblaad Mijngazet besjteedt aandach aan ’t Zittesj: Veldekrènk Zitterd haet dao noe ein Zittesj huikske! Laeze, zou ich zègke.
Pès volgende waek, blief gezóndj en zo väöl muigelik thoes. Mit de kómplemènte van © John HertogH
==============================================================================
Van KUL pès KULTUUR 2020 nómmer 47 8 december 2020
‘ne Gezèllige maondj ( 2).
Zo, Sinterklaos is mit ziene Zjwarte Piet trök nao Sjpanje. Gelökkig haet ‘r nemes mitgenaome in de zak. Vintj geer dat neit jaomer? ’t Gouf de lèste tied väöl politikker die hae mit haw kènne numme… Och nae, ich sjreef al eerder dat ich mich wied bie polletik eweg zou hawte.
En euveral sjiene weier sjoon lempkes in de kris- en anger buim. En neit allein in buim, ouch in allerlei sjtruuk en hègke. Ich zoug ouch ganse veurgaevels geseierd mit knipperende, golvende, brennende en dimmende lempkes. En d’r zeen luuj die hun ganse hoes ómboewe veur de Krismes. ’t Liek waal of d’r jeder jaor mee bie kómme. Lempkes, mein ich dan. In alle kleure, vórme, greutdes. ’t Geef sjtraote wo me dènk dat me in in eine krisfilm mitdeit. Gelökkig zeen de meiste lempkes ledlempkes höb ich gelaeze. Dat zeen sjpaarlempkes. Die gebroeke neit zoväöl sjtroum…
Noe mót ich gans eerlik sjrieve dat ich ouch goud mitdoon: de krisboum sjteit al ’n paar waeke in de veurkamer, eine sjlinger mit lempkes hink in de achterkamer. Natuurlik sjteit ‘ne sjone adventskrans mit veier dikke kaerse oppe veurtaofel en veur de kleinkènjer ‘ne adventskalender tösje de twee ‘Èngelsje’ minikrisgesjefte mit lempkes oppe kas. Ich maag de gruine krans mit lempkes in de gank neit vergaete. Veur de vinstere brenne saoves twee lampionne en klein houtere krisbuimes, mit lempkes. Oppe sjlaopkamer hink ‘ne krisboum – mit lempkes - taege de moer. Op ’t balkon mót ich nog eine sjlinger hange, mer mit de raege van de aafgeloupe waek is dat ‘r neit van gekómme. Ich vónj nog ein awd gedich euver de Krismes:
Krismes 2011
Sinterklaos is nog neit weg en dan begint ’t al:
Zètte veer ouch weier ‘ne boum in de hal?
Waat hange veer dit jaor aan de roete?
En welke kleur lempkes gaon nao boete?
De foldesj zeen allenej doorgesjpit
Want waat is dit jaor de grootste hit?
Rood en zilver geit zo gaw vervaele.
Veer koupe noe broene en ‘n paar gaele!
Wo zèts te ’t krubke , in welken houk?
Baks te dit jaor ouch weier z’ónne lekkere kouk?
Sjrifs doe de kriskaarte of zal ich ’t doon?
Vergaet tant Lies neit, wie sjrif zich häöre zoon?
Ich sjees van de sjlechter nao sjlieter en bekker,
En veur lempkes en kaerse ouch nao de Schlecker
…
Veer höbbe die daag neit veur niks gerend,
want de jederein waar weier dik kóntent.
Pès volgende waek, blief gezóndj. Mit de kómplemènte van © John HertogH
=======================================================================================
Van KUL pès KULTUUR 2020 nómmer 46 1 december 2020
‘ne Gezèllige maondj?
De eesjte kroenekrane höbbe zich verzameld en zeen vertrókke. ’t Is weier december. Dé feesmaondj. De maondj van Sinterklaos mit/zónger Zjwarte Piet en de neit-verlengde krisvakans veur de sjole. Twee Krisdaag mit ‘ne zóndig es bonus en Awd op Nuuj mit/zónger vuurwerk.
Óndanks dat ós sjtad sjoon verseierd is mit lempkes en grote figure op versjeie plaatsje, is de sfeer toch neit zo feestelik wie anger jaore. Loup mer ’s ein rundje euverdaag of saoves door de bènnesjtad! Dat doon ich reigelmaotig en zeen dat väöl verangerd is in ós Zitterd. Väöl is aafgebraoke en wenig nuuts opgeboewd. Zo koum ich langs de Brouk-zitterderwaeg en zoug de lèste huip dampende sjtein van de bieb/muzieksjool. Daonao sjreef ich dit gedichske:
berg van puin
gebraoke sjtein… gemale sjtein… gruus en sjtöb…
weg alle buik… weg elpees, ceedees… weg insjtremènte…
geneit van de sjtilte… pès de volgende… laege wage kump…
Wie dèks bèn ich dao neit gewaes? Es sjnaak góng ich nao de kènjerbieb in ’t patronaat van Euverhaove. Daonao nao de bieb oppe Èngelekampsjtraot, dao wo noe de kènjer en grote luuj de beugels kriege aangemaete. Later nao de Broukzitterderwaeg. Neit allein veur buik, mer ouch óm mit de kènjer nao de mezieklèsse te gaon. Algemeine muzikale vorming, zo heisjde dat. Óndanks de gouw isolatie heurde se ummer flarde meziek oet de kamesj kómme.
Daonao woort ‘t de Ligne, wo ich noe allein nog mer op aafsjpraok kóm, óm buik in te levere en gereserveierde buik op te haole. Wie lang nog?
En waat is nuut gekómme in Zitterd? De appartemènte De Wieër naeve ’t awd Kleesj, De Éngelehof oppe Pötsjtraot en Hof van Serviam oppe Odasingel.
Ich vraog mich euveriges waal aaf waat mit de belofte op ‘vrie oetzich op de sjootsvelde’ veur de bewonersj van de Odasingel is gebeurd? Mer dat zal waal polletik zeen en wie_t geer wit blief ich dao wied bie eweg. Ich sjloet aaf mit ’n tweede gedichske:
wie geit ‘t ?
laeg zeen de sjtraote… mit gesjlaote gesjefter… laeg zeen ós restaurants…
mit laeg beusje en kassa’s… laeg zeen de café’s… mit gans laege sjpaarpöt…
laeg is de mert…mit 'ne einzame krisboum…
’t waere sjtil krisdaag… Sjtille Nach… wie geit ’t wiejer?..
Pès volgende waek, blief gezóndj. Mit de kómplemènte van © John HertogH
===================================================================================
Van KUL pès KULTUUR 2020 nómmer 45 24 november 2020
’t Wurt vruig duuster…
Noe ich dit sjtökske Zittesj van mich veur uch sjrief is ‘t ’n kerteier nao vief en al hartsjtikke duuster. De weurd van ’t leidje van Ede Staal en Paul van Loo kómme opèns in mich op: “ ’t Is nog nooitsj zo dónker gewaes”. En zien tweede couplèt : “De kènjer waore al de deur oet/ kleinkènjer zörgde veur gelach/ Mer dèks dan góng ’t euver vruiger/ en waat de mam doe ummer zag:/ 't Is nog nooitsj, nog nooitsj zo dónker gewaes of ’t wurt ummer waal weier leich”.
Ich weit natuurlik dat daen teks väöl mee beteikent es dat ’t vruig duuster wurt, mer wie ich nao boete keek moosj ich waal aan die weurd dènke.
Ós kènjer zeen ouch al lang de deur oet en veer zeen ouch greutsj op en geneite van ós prachtige kleinkènjer. Ouch veer dènke en vertèlle dèks euver vruiger. Zeker in deze vraeme tied. En veer haope ouch op:”’t Wurt ummer waal weier leich”.
Es ich dit trök laes mirk ich dat ich inderdaad awwer waer. De melancholie, de weemoud krup in mien sjrieve ómhoog. En toch vènj ich ’t fejn óm euver vruiger te druime, te kalle en te sjrieve. Nae, neit ómdat doe alles baeter of sjoner waar. De meiste herinneringe waere meistes toch ummer sjoner belaef es in wurkelikheid. Ein paar jaor geleje sjreef ich euver de roeiviever, dae noe door iezerwerk verangerd is in ein wirkkamp: “Zo gónge veer jaor in jaor oet, zo same door die laan, ’t zomesj mit ós kènjer droet, get roeie oppe baan’’. (gesjreve door Math Niël in 1995).En van allein kómme de herinneringe: euver ‘t vösje, euver ‘t roeie, euver ‘t sjaatse. Vanaaf de aanlègkplaatsj koosj me zo in de roeibeutjes klömme, mer ich höb noots goud lere roeje want ’n kwartje veur ’n hawf oer waar in daen tied väöl gèldj. Later bèn ich waal mit ei vlot van de verkennerie de viever euver gesjtaoke. En in de wèntjer gónge veer dèkser sjaatse oppe viever. Ich haw doe awwerwètse Friese doorluipesj. Of ze noe lachde óm mich of óm mien sjaatse, dat weit ich neit mee… En floep höb ich veur niks gehad, ich höb vandaag gezeen wie óndeip dae viever is!
Och, ’t waar sjoon óm aeve weg te druime… ’t Idee óm hie euver te sjrieve kump trouwes van eine troewe laezer. Danke ouch. En Ede en Paul: Danke veur eur prachtig leid.
Pès volgende waek, blief gezóndj. Mit de kómplemènte van © John HertogH
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Van KUL pès KULTUUR 2020 nómmer 44 17 november 2020
Drök .. drök .. drök
Vandaag alweier ‘t sjtökske nómmer 44 in ‘t Zittesj van mich veur uch. Waar ’t bekans vergaete ómdat ich ein drökke waek achter de rök höb. Mer, waat heisj drök?
Oppe eesjte plaatsj koum ’t groot óngerhawd van mien lief: veur de uig nao de ougendokter, veur de tenj nao de moelesjmeed (tandjarts), veur de haore nao de haorsjniejer, veur de vuit nao de pedikuur én de podoloog en veur de gripsjpuit nao d’n dokter.
En wiejer nog: veur de wien nao de sjlieter, veur ‘ne kouk nao de bekker, veur mous en aerpel nao de kappesboer (gruinteboer), veur de sjènk nao de sjlechter, veur Alderzeele nao de kirkef, veur ’t wissele van de benj nao de graasj en veur de krisprölle nao de zölder. Laes mer wiejer.
Tössjedoor bèn ich nao ’t archief gewaes óm get de vraoge en get oet te zuike én op bezuik gewaes bie Jan Nieling van Euverhaove, dae ziene eesjte bundel in ’t Zittesj haet gesjreve: “Gedachte zeen gaste die kómme en gaon wie wolke”. Ein bouk mit 132 gedichter en waor gebeurde verhäölkes. Veur de feesdaag wilt Jan zien bouk in samewirking mit Veldeke Krènk Zitterd-Gelaen-Bor oetbrènge. Hawt ’t in de läöker.
Dees waek is ouch ’t sjone bouk “Verhäölkes in ’t Zittesj” gepresenteierd. Vol mit verhäölkes in ’t Zittesj veur klein en grote kènjer. Óm zelf te laeze of óm veur te laeze. Zó’n 25 Limburgse sjrievesj en sjriefstesj höbbe hun verhäölkes in hun eige dialek ingesjik. Ich móch d’r mit nog get angere ein aantal ómzètte in ós sjoon Zittesj. Weier anger luuj höbbe dat gedaon in ’t Echs, ’t Remundjs, ’t Valkebergs, ’t Venraojs, ’t Zösters en in ’t Weerts. Es geer ouch zó’n sjoon bouk wilt: ze vleige de deur oet. Mesjiens dat Krings of Flow’s boekensteun d’r nog haet. Ze kómme trouwes ouch in de bieb te ligke.
Zeet geer ouch al ómgang mit Sinterklaos en Krismes? Saer me probeiert de richtige Zjwarte Piet boetesjpel te zètte, höb ich besjlaote get vruiger de krisboum en -krub op te zètte. Mit eine zjwarte keuning natuurlik! Ouch daoróm höb ich ein drökke waek achter de rök. Mer waal ein gans gezèllige !
Pès volgende waek, blief gezóndj. Mit de kómplemènte van © John HertogH
==================================================================================
Van KUL pès KULTUUR 2020 nómmer 43 10 november 2020
Herfs… blajer…
Ich höb mich ’s neit geërgerd! De blajer zeen opgeruump, wie versjpraoke. Ze höbbe eesj (lang)oppe sjtraot gelaege en zeen vasgereje door de wages. Daonao zeen ze door die bläözesj biejein geblaoze, pès de zuug-/vaegwage langs koum. De körf oppe plei is ouch al twee maol laeggehaold. Haopelik sjteit ‘r nog ein tiedje, want ’t geef nog väöl blajer… Behawve mit sjtökskes en verhaole bèn ich ouch ummer ómgang mit gedichter. Daoróm dees waek gein sjtökske Zittesj van mich veur uch, mer get gedichter euver ’t naojaor.
naojaorsbeelde herfsgedich
ich zeen en ruuk de lèste zónnesjtraol
en vuil de herfs geef häör gries haor
heur fluust’rende wèndj ‘ne gouwe glans
tel krakende tek
herfskleure vleige
blaedjes dwarrele zónger bezej in
en sjarrele tösje de werme wèndj
gerooide maïs in de
pratsj van de baek de sjilder is sjeloes
d’n dichter ouch
griesgraw gawze hae haet ’t lestig
vleige nao ’t zuje
nao dae platte sjtraep mit kieke, dènke, doon
van wiedeweg sjravelentaire sjrieve
sjtraep mer weier door…
‘n dunne dèkke
van dampige lóch
sjtieg lankzaam op en gelök
vlug traog de veugel nao
zjwejjende sjtruuk en buigende buim
de doje maelder hink vas dekor van ’t lèste zomersjtök
inne geknakde kale sjtroek krakende tek, ze barstje en braeke
op ‘ne sjmale einzame paol is dit waat me nuimp herfsgelök?
lek de ruiver al zien luppe…
blaedjes
Pès volgende waek blaedjes vleige mich om de ore
mit de kómplemènte story, privé en ouch de weekend
blief gezóndj ze höbbe zich flink in de haore
bèn zo aan de beurt …
© John HertogH wesje, knippe of sjaere?
=====================================================================================
Van KUL pès KULTUUR 2020 nómmer 42 3 november 2020
Van ein handjtesj oet ein sjoon gesjef.
Ich haol väöl van mien sjtökskes in ’t Zittesj oet waat ich óngerwaeges zeen of heur. In dezen tied zuut me sjoon oetgesjtaoke pompoene (veur ’t Halloweenfees) en oetgehaolde krote (mit Sint Maerte).
Lèts leip ich langs ein gesjef oppe Sjteivig in Zitterd. De zaak voul mich op waeges de naam: Kallebeske. Wie ich get baeter keek, zoug ich dat ’t ein Tirolerland- en Vastelaovesgesjef waar, mit gans väöl Oktoberfes-kleijer wie lederhose en dirndl. Bie de naober euver de päöl nuime ze dat Trachten- anzüge. Waal jaomer dat ’t Oktoberfes, Halloween, Sint Maerte, Sinterklaos mit Zjwarte Piet, de 11e van de 11e en de Vastelaovend neit geweun kènne doorgaon…
Of ze in dat gesjef ouch kalebasse verkoupe weit ich neit. Dat zeen tesje mit twee ore. Vruiger ware die kalebasse van sjtreu en zónger sjloeting en woorte gebroek es draagkörf veur gruinte of de waar. Z’ón tesj nuimde me in ’t Holles ouch waal karbies of kabas. Ómdat de hingsele van die tesje ineingedreed ware, zag me op ’t Belsj taege erm-in-erm loupe: kabasse. In datzelfde Belsj zègke ze ouch kalebas taege ‘ne grote marmere ‘albaste’ meisj!
Mer ’t woord kalebas beteikent oppe eesjte plaatsj meloen, pompoen of courgette. In de 16e eeuw is ’t veur ’t eesj gebroek in ós sjtreke. Sommige luuj meine dat ’t woord kump van ’t Perziese kharbuz, dat watermeloen beteikent. Via Sjpanje (calabaza) en Frankriek (calebasse) is ’t hie terech gekómme.
Van kalebasse woorte en waere ouch gebroeksveurwerpe gemaak, zo wie drènksjaole, waterkroeke en handjtesje.
De pompoen zit vol zäödjes. Die haolt me gans laeg. Daoróm wurt cucurbita bie de Romeine ouch gebroek óm emes oet te sjejje. ‘Doe sjtómmerik!’ In 't nuut Grieks beteikent κολοκυθια (pompoen)ouch al gekkigheid. Mit Jan Kalebas meint me oorsjprónkelik ‘wèndjbuul’, nae, neit die van Haelder. Emes mit wenig deipgank woort ouch Jan Kalebas genuimp. In Zuud Afrika gebroek me Jan Pompoen ouch al óm aan te gaeve dat ’t óm ein dóm emes geit! Mer ich bèn weier get sjlummer gewore! Geer ouch?
Waat me neit zuut, heurt of vinjt op ein wanjeling door ós Zitterd!
Pès volgende waek, mit de kómplemènte, © JohnHertogH
====================================================================================
Van KUL pès KULTUUR 2020 nómmer 41 27-10-2020
Zo waar ‘t vruiger…
‘ne Tied geleje höb ich al ‘s oetgelag woróm mien waekelikse sjtökskes gein columns mer sjtökskes heisje. ‘ne Column is ein vaste rubriek wo-in de sjriever zien meining nogal oetdagend of prikkelend opsjrif. En meistes geit ‘ne column euver ‘t hie en noe. Mer ich sjrief allein mer op waat ich óngerwaeg taege kóm of waat ich geheurd, gezeen of gelaeze höb. En alles in ’t Zittesj natuurlik.
Bie ‘t mit oprume – jao nog ummer - van ózze zölder vónj ich ein intressant artikel, gesjreve door Jos van Wessem sr. ’t Geit euver Zitterd en de Zitterder. Ich wil ein paar sjtökskes oet dit buikske mit uch deile.
“De Zitterder haet in gans Limburg de naam ‘ne vruntjelikke minsj te zeen, dae in zien element is es hae ’s richtig hartelik kènt lache…’t leifs te koste van angere. Dao haet ‘r ouch de bienaam Laammaeker aan euver gehawte.”
En wiejer lous ich:
“Van nature is de Zitterder optimisties aangelag, hae maak zich neit gaw zörg veurdat d’n tied dao is en meistes wit hae door ’n gouw wits emes mit zjwaore moud ein anger, baeter gevuil te gaeve.”
Ouch nog:
“Zien modesjtaal , ’t Zittesj plat, is veur de häöm de sjoonste taal mit fejn, väölzègkende oetdrökkingen, die me urges angesj neit vintj. Zien Zitterd geit häöm baovenal, dao kènt neemes aan tippe.”
Nog wiejerop in ’t artikel vónj ich: “Op uterlik vertoon lèt hae neit zo sjtreng. En: “De Zitterder is get eigewies en dènk gaer dat hae euveral versjtandj van haet en alles baeter kènt. Daoróm leet hae zich neit gaw de wèt veursjrieve, ómdat hae d’r van euvertuug is dat hae ’t baeter wit.”
Mer d’r waere ouch gouw eigensjappe benuimp: “De Zitterder höbbe aanlèk veur meziek, zeen behulpzaam veur jederein en waat betruf de mechelkes: daovan vilt ouch väöl gouds te vertèlle. Ze zeen neit verlaege, of op ’t mundje gevalle. Ze höbbe de ingebaore gratie van de zudelikke lenj, bewaege zich mit gemaak en kleije zich mit sjmaak !”
Jos van Wessem sjlut af mit: “Ónger de luuj van Zitterd is ein gevuil van ‘veer same’. Ze zègke zich de gouwendaag, ouch zónger dat me zich goud kènt.”
Ich weit neit wienee de heer van Wessem sr. dit gesjreve haet, mer volges mich is ’t lang geleje. Vandaag d’n daag is ‘t ’n bietske angesj...
Pès volgende waek, blief gezóndj, mit de kómplemènte, © John Hertogh
=====================================================================================
20 oktober 2020:
Van KUL pès KULTUUR 2020 nómmer 40 20-10-2020
Van Truu Ruuzel en klöppele.
Veur mien maonjelikse rubriek Ós Modesjtaal in de gezèt doon ich veuraaf natuurlik óngerzuik euver waat ich gaon sjrieve. Sjtèl dich veur es ’t allein mer get flawwekul is!! Dits keer mous ich mich aevel väöl muite doon mer vónj desóndanks gans wenig. Wie ich vaerdig waar en ’t sjtökske ingesjik haw - want de ‘deadline’ koum ummer korterbie - koum ich ein leidje taege van ’t duo de Waerknöppele, Jos Hanssen en Pierre Lemmens oet Aelse. D’n titel is: “Truu Ruuzel”. ‘t Refrein begint mit de zin: “Woveur Truu Ruuzel Ruuzel heisj, dat sjteit in gein gezèt”.
Mer mörge sjteit ’t waal in de gezèt! En waal in miene rubriek Ós Modesjtaal in de VIA van De Limburger. Ouch veur de luuj die gein abonnemènt op die gezèt höbbe, want de VIA kènt geer op väöl plaatsje vanaaf gounsdig gans veur niks haole, ónger angere bie boukhanjel Krings, de VVV, de Coop, de Jumbo, Jan Linders, Plus Boudy, Primera, De Baenje en de Lemborgh. Ich haop dat ich geine vergaete höb. Geer kènt ‘m op ’t ènj van de waek ouch laeze op de computer op www.delimburger.nl/via. Ich zou zègke: doon en laeze! Zo, genóg reklaam gemaak.
D’n titel hiebaove deit mich ouch dènke aan mien jeug. Veer leipe doe van ’t Lömmerichervèldj nao de boesj in Lömmerich óm klöppele te zuike. Daomit woort dan gevóchte, ridder gesjpeeld en/of hutte geboewd.
Zó’n hut zoug ich lèts in de Tuddernderboesj sjtaon, wie veer dao wanjelde. Ein wanjeling mit väöl herinneringe. Aan kesjtaanjele zuike en aete pès veer boekpien hawwe en aan ’t Safaripark, dat 26 jaor dé toeristische trèkplaoster van de regio waar. In die Löwensafari, zo wie ’t offisjeel heisjde, leipe mee es 80 leeuwe en tiegesj, jaguars, ape, kamele, nijlpaerd, olifante, zebra’s en dromedarisse róndj. D’r waar ouch nog, es ich mich goud herinner, eine kènjerzoo, de Safari-express en eine grote viever mit waterfitse. En ein Westerndörp…
Oos wanjeling brach ós ouch nao de sjone vösjviever, dae aan de euverkantj van ’t vruigere Safaripark lik, de zogenuimde Heideteich. Dao ware twee luuj van de vösjvereiniging (Angelsportverein) get aan ’t oprume. Doe koosj zeen dat zie dat mit väöl plezeier deige. En ‘gründlich’. Op ein braed bie de ingank sjtóng dat me dao jeder jaor mit Vatertag ein Frühshoppe organiseierde mit koud beier en vleisj van de grill. Mer of dit dit jaor ouch is gebeurd …
Pès volgende waek, blief gezóndj, mit de kómplemènte, John.
===============================================================================
13 oktober 2020:
Van KUL pès KULTUUR 2020 nómmer 39 13-10-2020
Euver gesjichte, helop (veur-)laeze en helop telefoneiere.
Zo vlak veur de herfsvakans is de Kènjerbuikwaek aafgeloupe. Dit jaor waar ’t thema: Trök in d’n tied. Euver gesjichte. ’t Geef gans get Limburgse sjrievesj die dao-euver gesjreve höbbe, miene favoriet is Ton van Reen.
Dit jaor is d’r in Limburg ouch nog ‘s extra aandach veur (veur) laes buik in ós modesjtaal. Hawf november zal ein verhäölkesbouk mit 25 korte en get langer verhaole veur jóng kènjer versjiene. D’r kómme 8 versjeie buikskes, ein buikske mit tekste van de oorsjprónkelikke 25 sjrievesj en wiejer 7 buikskes mit de vertalinge in ’t Zöstesj, Weerts, Venraojs, Valkebergs, Remunsj, Echs en…Zittesj.
In dezen tied wo-in ós modesjtaal ummer mee ónger drök kump te sjtaon, is ’t zeker goud óm de kènjer veur te laeze oet dees buikskes. Mesjiens kènne ze mit get hulp de verhaole ouch al zelf laeze.
De Raod veur ’t Limburgs sjteunt dees oetgaaf en zal ‘n exemplaar veur alle Limburgse bibliotheike beköstige. En Veldeke Limburg geit op 100 sjole ’n exemplaar laote bezörge. Juffrouw en meister: veurlaeze estebleif! De Zittesje vertalinge zeen verzörg door Phil Schaeken, de Willy Dolssjtichting en óngergeteikende. De verkouppries wurt teen euro. Da’s eine fejne pries, neit dan? Get veur de Sinterklaos/ Zjwarte Piet/ Krisman ?? Hawt ’t mer in de läöker. Ich laes sjus dat reserveiere waal ein goud idee is, want de oplaag is neit groot!
Get angesj: Ónger ein van ós wanjelinge in de Kolleberg koume veer eemes taege dae nogal hel aan ’t telefoneiere waar. Zo hel dat veer- op veilige aafsjtandj natuurlik - alles koosjte heure. “Hallo, aoh, geer kómp ei pekske brènge. Jao, ich zeen uch noe. Ougenblik, ich maak de deur aope. Nae, ich bèn neit thoes, mer dat geit op aafsjtandj. Is de deur aope noe? Lèk ’t pekske mer op ’t sjtuilke in de gank. Danke. Nae, de deur geit zo op sjlaot. Zuut geer?”
Ich wós neit waat ich heurde. Natuurlik, ’t geef van die bèlle mit camera, zo dat se kèns zeen wae veur de deur sjteit. Mer das te ouch op grote aafsjtandj kèns äöpene en sjloete, waar mich nuuj. Weier gèt biegeleerd.
Ich bedènk mich opèns: vruiger hawwe veer toch ouch zoget: ’n tuike door de breivebös. Mer dat is ouch gesjichte…
Pès volgende waek, blief gezóndj, mit de kómplemènte, © John Hertogh
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
6 oktober 2020:
Van KUL pès KULTUUR 2020 nómmer 38
Dao kènste mit de blote vot op nao Kölle vare.
Dat woort gezag van beveurbeeld ein gans bot mets of ein botte sjeer. Ein oetdrökking die ich allang neit mee geheurd höb. Sjus wie ‘Kölsje femieje’, waat wied of wiedgezóchte femieje beteikent, of ‘Kölsje kaffe’, wo-in mee gebrende mout es richtige kaffe woort gebroek. ‘ne Pensenterger dus .Taege moutkaffe zag me ouch waal ermeluuskaffe…
Wie d‘r weier nuuj Corona regele bekènd woorte gemaak mous ich dènke aan de teks van Hans Knipp van de Kölsje dialekband Bläck Fööss :
‘Alles waat sjoon is, dat maag me neit mee…’
‘Alles waat goud deit, dat kèn veer neit mee…’
Veur ’t gemaak höb ich de teks aeve ómgezat in ’t Zittesj. Noe sjaelt dat neit väöl, dènk ich, want ’t Zittesj en ’t Kölsj lieke waal get opein. Die twee sjtae höbbe sowieso eine sjpisjiale bandj. Zeker mit de vastelaovend. Väöl Limburgse artiste zènge Kölsje of oet ’t Kölsj vertaalde leidjes.
Ich weit nog dat Marottevors Harie de Große Kölner president Stefan Benscheid geridderd haet in de orde van de Pappegey. Höb ummer gedach dat me ridder in de Pappegey woort es me gans väöl veur de Zittesje vaste-laovend haet gedaon! Zowie Fieny, Marc, Phil en Jacques en väöl angere. Intösje loupe d’r al ein sjtök of zeve Grosskölner mit die medaaje róndj! Mer wo bemuij ich mich eigelik mit?!
Ouch bie de Zittesje Oktoberfeeste höbbe dèks väöl Kölsje artiste mit groot sukses opgetraoje. En op anger plaatsje in Limburg waere of mót ich zègke woorte Kölsje aovende gehawte. In Bóches en Kirchrao beveurbeeld.
Noe höbbe de Bläck Fööss ’t in baovesjtaond leidje neit euver ein virus, mer euver de laeftied: Wit geer ’t nog? ’t Leidje begoosj zo:
Wit geer nog, veur veertig jaor,
mit blote vuit en gans lank haor…
Jao, mee es veertig jaor geleje – want ’t leidje sjpeelt in 1960/70 - hawwe veer gein zörg euver dit virus. Ich zèk neit dat alles doe baeter waar. Zeker neit.
Mer ’t is waal ’s goud óm trök te kieke nao baeter tieje. Sjoon herinneringe op te haole, die-ste kèns deile en die de lach op dien gezich trökbrènge.
Pès de volgende waek, blief gezóndj,
mit de kómplemènte, © John Hertogh
====================================================================================
29 september 2020:
Van KUL pès KULTUUR 2020 nómmer 37 29-09-2020
Dao wo ich gebaore bèn.
De Auveleberg waar eine heuvel in Zitterd, in ’t Lömmericherveldj. Dae berg is lang geleje aafgegrave. Mer dao wil ich ’t noe neit euver höbbe. Vlak d’r bie bèn ich gebaore. Dao wo ich gebaore bèn… is de bekèndste regel oet ’t leidje : Zitterd allein van Jochem Erens… wo mien awwesjhoes nog sjteit. De taal die ich toch zo goud kèn, wo ich haw mien leif en leid”. Mien awwesjhoes is ouch allang aafgebraoke, ich höb allein de emaille sjtraotnaamplaat nog.
Wie kóm ich dao noe bie? Aoh jao, vandaag wil ich reklaam make veur get dialek oetgaaf. Óm te beginne ’t nuut buikske van Veldeke Krènk Zitterd-Gelaen-Bor, wovan d’n titel hie baove sjteit, mit biedraag in ’t Zittesj, Gelaens en Göttekaoves en Beegs. ’t Is ein goud verzörg oetgaaf gewore.
Ich wil ’t ouch aeve höbbe euver ‘t Greun Beukske van ’t Gelaens. Ein bouk van bekans 300 pagina’s wo in 5500 weurd behanjeld waere. Huub Clerkx en zien redaksie höbbe d’r tweeëneinhawf jaor aan gewirk. Vanaaf hawf november kènt geer ’t aansjaffe. Dat doon ich!
Oppe driede plaatsj ’t nuut Platbook. Platbook is ’n serie buik mit gedichter en verhaole in ’t Limburgs vanoet de ganse provins. Dao höb ich al dèkser euver gesjreve. Óngertösje is Platbook nómmer 24 in veurbereiing. ‘t Thema is: Wèndj taege. En redacteur is Robert Doyen, Opleidingsmanager Taal van ’t Vista College.
Wèndj taege kènt me lètterlik en figuurlik opvatte. ‘nen Taegevaller in de leifde, op ’t werk, mit de kreatieve ideje. Fitserennesj höbbe meistes leiver wèndj in de rök, mer soms – es te get van dich aaf wils trappe – is taegewènd welkom. Aevekes oetwejje wurt sjus es get positiefs gezeen. ‘ne Mulder zal zègke: Laot mer wejje! En waat te dènke van corona? De vraog aan de in ‘t Limburgs sjrievende auteurs is: sjrief ein gedich of ‘n verhaol aan de handj van ’t thema van maximaal 600 weurd en sjik eur werk nao paul@ uitgeverijtic.nl veur 15 oktober aansjtaonde. Dat doon ich, wae deit mit??
Pès volgende waek, blief gezóndj, mit de kómplemènte, © John Hertogh
=====================================================================================
22 september 2020:
Van KUL pès KULTUUR 2020 nómmer 36 22-09-2020
Geneite…
Höb geer genaote van de driede daensdig van september? Ich neit. Waal van de Tour de France. Aafgeloupe wiekend höbbe veer nog mee genaote van de meziek en tekste van Paul van Loo en Ivo Rosbeek. Die twee trooie op in ’t sjone Salviuskirkske in Lömmerich mit hun program “Sjoon leidjes”.
Ze zónge ouch ‘n leidje dat Herman Veugelers zeliger op zien rippertoir haw: ’t Kapelke. Frits Rademacher en Harry Bordon en mesjiens nog mee zengesj zènge en zónge in de oorsjprónkelikke teks: “Wo mien moder mich geleerd haet óm te baeje”. Herman haet ’t hersjreve nao: “Wo mien moder mich geleerd haet óm te laeve”. Ich koosj ’t ganse leidje mitzènge! Mer dat móch neit, teminste neit helop! Ich geluif dat ich de LP ‘Saneringsroute’ nog urges höb ligke.
Jaomer dat ’r mer wenig luuj höbbe kènne geneite van dit optraeje. Twee maol dertig luuj vanwaege de corona toesjtenj. Mer waarsjienlik kómme Ivo en Paul volgend jaor mit gasmuzikante trök nao ’t kirkske van Lömmerich veur ein program mit mee leidjes van Herman Veugelers.
Vanmiddig höbbe veer gewanjeld via de Kollenberg nao Hillesberg en trök. ’t Waar prachtig waer, ’n sjtrak blawwe lóch en koum wèndj; eine sjone naozomerdaag. Alweier geneite!
Wie veer in de wiedte de Wèndjtraak zouge ligke, vroug ich mich aaf waafer dialek dao gesjpraoke wurt. Thoes höb ich geperbeierd dat oet te zuike. Van awdshaer sjprik me in Munstergelaen mee (Awd-)Gelaens ómdat me mee kontak mit Awd-Gelaen haw en dao ouch de kirmesse en herberge bezóch. Mènnig Munstergelaener trouwde daodoor mit emes oet (Awd-)Gelaen.
Die van de Wèndjtraak trókke mee nao Sjènne, Pöt, Dounder en Hillesberg. In Munstergelaen sjprik me noe euver blood, neet, beer; oppe Wèndjtraak van bloud, neit en beier. Dat deit eine Zitterder goud!! 😊
Pès volgende waek, blief gezóndj, mit de kómplemènte,
© John Hertogh
======================================================================================
15 september 2020:
Van KUL pès KULTUUR 2020 nómmer 35 15-09-2020
Van A pès Z, van Ammazon pès Zjwarte Piet.
Nae, ich gaon neit mitdoon aan de discussie euver Sinterklaos en Zjwarte Piet. Ich volg die waal mer doon neit mit, sjus wie óze keuning Willem Alexander euver de Gouwe Kótsj zag . Wae mich kènt wit toch wie ich d’r euver dènk.
Aafgeloupe waek lous ich versjeie berichte in de gezèt euver ’t neit doorgaon vanwaege corona van Oktoberfeeste en d’n intoch van Sinterklaos in Mesjtreich en Venlo. D’r sjtóng ouch dat vastelaovesaktiviteite óm dezelfde rae neit door zulle gaon. In Kirchrao beveurbeeld, zeen alle proklamaties en optochte aafgelas. Weert besjlis later deze waek. De Tempeleers in Mestreich weite ’t ouch nog neit. Ich lous ouch dat me naodènk euver alternatieve feeste en bie d’n Uul in Remunj wille ze mit allerlei aanpassinge de vastelaovesactiviteite toch door laote gaon. Ze höbbe al ‘ne prins en jeugprins die ‘jao’ höbbe gezag. En op anger plaatsje ouch. In Sjtein en Gelaen waere alternatieve Oktoberfeeste georganiseierd. Ich bèn benuud waat me hie in Zitterd geit doon. Ein jaor zónger vastelaovend mót toch kènne…
Op Feesbouk zèt ich behawve mien gedichter en sjtökskes in ’t Zittesj ouch waal ’s get foto’s van dènger die ich sjoon vènj. Zo höb ich lèts ein foto gedeild van ‘ne Sinterklaos en ein sjtèl sjoon Zjwarte Piete. Wie ich die nog ’s wól bekieke koum ich d’r achter dat Feesbouk die foto bie mich weggehaold haet. Zónger mich te vraoge of te waarsjuwe!! Ze sjreve: “Dees inhawd is momenteel neit besjikbaar ómdat de bielaag is verwijderd.” Oet protes höb ich ein negatief van diezelfde foto d’rop gezat. Witzjwart ipv zjwartwit. Die foto sjteit ‘r nog ummer op. Veur wie lang? Wurt vervolg.
’t Is al erg genóg dat Ammazon, Bol.kom, Koel Bloe en nog mee van die internet gesjefte zich laote dikteiere óm gein plaetjes van Zjwarte Piet te gebroeke. Ich koup dao noe niks en zal d’r ouch niks gaon koupe. Es veer noe allenej de kómmende tied gaon keize veur eine lokale óngernummer, ein lokaal gesjef, dan hawte veer väöl luuj hie aan ’t werk en is de kans op faillisemènte ouch nog ’s kleiner. En daobie kump dat ’t ouch nog ’s ein sjtök gezèlliger wurt in ós eige sjtad. Doot geer mit?
Pès volgende waek, blief gezóndj, mit de kómplemènte, © John Hertogh
8 september 2020:
======================================================================================
Van KUL pès KULTUUR 2020 nómmer 34 08-09-2020
De sjole zeen weier begónne…
Me kènt dees boodsjap weier zeen hange tösje de buim in de buurt van de versjeie sjole. Hawt ‘r estebleif raekening mit in ’t verkeer.
Teen jaor geleje bèn ich, nao ein deinsverbandj van veertig jaor, mit pensioen gegange. De tied vlug. Aaf en toe dènk ich, meistes mit plezeier, trök aan d’n tied dat ich oppe sjool sjtóng. In die teen jaor is natuurlik väöl verangerd in ’t óngerwies. Ich höb nooitsj mit ein ‘smartboard’ gewirk, de kènjer zoute geweun in grote klasse biejein en die sjtónge of zoute allein oppe gank es ze sjtraof hawwe gekrege. Noe zitte ze meistes doorein in ‘units’ en zeen väöl geng ómgetouverd in leer- of óngerwiespleine, of wie ze ouch genuimp waere. In de kaffekamer zitte neit allein meisters en juffe, mer ouch óngerwies- en management-assistentes, ib-ers, stagiaires en hulp- en richtige conciërges. ’t Aantal mechelkes en sjnake is in die teen jaor verdöbbeld. Ich mót eigelik maedjes en jónges zègke, want angesj begriepe ze ’t neit. D’r wurt allewiel koum dialek gesjpraoke op sjool of thoes. Waal Holles, Èngelsj en zelfs Arabies. Mer dao sjrief ich nog waal ’s euver!
Aaf en toe kumps te tekste taege, die ze gaer zelf zouws höbbe gesjreve. Óngersjtaond sjtökske is dao ein veurbeeld van. Neit vanwaege de sjriefsjtiel, de woordkeus of de woordsjpelinge, mer veural vanwaege de inhawd. Ron Verhees oet Lin sjrif dageliks en haet intösje ouch eine ganse sjtapel buikskes in zien dialek gesjreve. Óngersjtaonde teks höb ich in ’t Zittesj ómgezat, mit zien toesjtömming natuurlik.
“’t Is twelf oer, ‘t dörp raak versjtop, drie dröppele raege, ‘ne sjtevige wèndj. En al die awwesj, meistes modesj, sjprènge in häöre wage en sjeure nao de sjool. Parkeiere oppe waeg aan twee kenj oppe sjtóp. Gein kèndj kènt mee veilig door. Awwesj gaon, haore in de vaw, lèste modetrends, glaad gesjaore hun kènjer van sjool haole. Ze zouwe ’s naat waere, de haore óngerein kriege. Trieste boel. Dat dees awwesj neit weite dat ónger aan die kènjer beintjes en vuitjes zitte. Zouwe ze zelf de legere sjool aafhöbbe, vruiger ouch gehaold en gebrach zeen. Ich gluif d’r niks van. En de gemeinte mit al zien toezichhawwer, BOA’s en plisse deit dao niks aan, sjtaon d’r mesjiens tösje…”
De sjole zeen weier begónne…
Pès volgende waek, blief gezóndj, mit de kómplemènte, John Hertogh
======================================================================================
1 september 2010:
Van KUL pès KULTUUR 2020 nómmer 33 01-09-2020
Sint Rosa 2020.
Aafgeloupe zóndig höb ich oppe L1 tillevies gekeke nao de ‘geheime’ Sint Rosapercessie in Zitterd. Vanwaege de Corona-crises woort in petit comité besjlaote veur deze variant. Ich vènj ‘t sjoon dat dees traditie – veur de 351e maol - in ere is gehawte. Ich dènk dat väöl Zitterder ‘t mit mich èns zeen.
’t Waar ’n ein fejn oetzending die nog drie maol afgeloupe waek herhaald wurt. Vandaag óm 16:00 oer, dónderdig 3 september óm 16:00 oer en zóndig 6 september óm 14:15 oer. Ich höb ’t gans opgenaome, want ich dènk en haop eigelik dat dit einmaolig waar. Allein jaomer dat op Feesbouk ein paar luuj weier zo neudig krities mouste zeen. D’r ware d’r zelfs bie die zich oetgesjlaote vuilde. Waat eine zeiver! Zeet blie dat ’t zo geregeld is. Versjtaot uch, zou ich wille zègke.
Ómdat ’t goud waer waar zeen veer daonao op ’n terras oppe Mert gaon zitte, mer ’t richtige Sint Rosa gevuil höbbe veer neit gekrege. Gein lang percessie, geine meziek van de Phil, de Paek en fanfaar St.Jan, gein kiekesj langs de kantj, geine kirmes en natuurlik wenig kirkgengesj. ’t Waar waal gezèllig drök, ouch vanwaege de koupzóndig en de toeriste. In de twee urkes dat ich dao zout, zoug ich ’n sjtök of teen fitsesj die fejn aafgesjtapde en mit de fits aan de handj doorleipe, mer zeker aeveväöl die geweun euver de Mert fitsde. D’r sjtónge waal borde en roodwitte lènjer en drangrèkke, mer geine plis. Gelökkig telde ich mer twee doorriejende scootesj, zónger helm, mer waal mit ein petsjke. Ich sjrók aeve wie ich twee zjwaor motore heurde aankómme, mer die woorte sjoon geparkeierd oppe Awwe Mert.
Sjpietig dat ich gein pen en pepier in de tesj haw, want dan haw ich in ein oer tied zeker waal drie nuuj sjtökskes veur van Kul pès Kultuur kènne sjrieve! Wo euver? Euver de luuj die sjichtig óm zich haer keke en drie keer de henj gónge óntsjmètte veurdat ze te kort opein op ‘t terras gónge zitte; euver Pieterpadluipesj die zich de ouge oetkeke op óze sjone Mert, euver de hel wirkende jóngesj en maedjes in de bedeining en euver nog mee en nog väöl mee.
Wie ich thoes koum, höb ich nog ’s nao de oetzending gekeke, mer ’t richtige Sint Rosagevuil kump haopelik volgend jaor…
Pès volgende waek, blief gezóndj, mit de kómplemènte, John Hertogh
========================================================================================
25 augustus 2020:
Van KUL pès KULTUUR 2020 nómmer 32 25-08-2020
Verwènde poete.
Ómdat ’t mich te werm waar óm väöl te doon, höb ich einen aanvank gemaak óm mien wirkkamer get op te rume.
Wirkkamer is ein groot woord, went wie ich nog op sjool wirkde ge-broekde ich dat kaemerke zelje óm te wirke, mee es opsjlaagplaatsj van buik. En dat is zo gebleve.
Trouwes, door dat ich gein buik of tiedsjrifte kèn wegdoon, is d’r ouch wenig plaatsj mee óm dao te wirke!
’t Naokieke van sjrifte en veurbereide van mien lesse enz. deig ich dan ouch meistes in de woon- of aetkamer.
D’r vilt dus väöl op te rume. Mer geer wit wie dat geit mit dat oprume. Ummer vintj me get waat intressant genóg is óm nog ’s te laeze…
Zo vónj ich ein femiejeregister (trouwbuikske) oet 1936 mit “Korte onderrichtingen en nuttige wenken voor gehuwden”. Neit minder es 33 plichte sjtaon dao ómsjreve, plichte van de gehuwde jegens (waat ein woord) elkaar en de kènjer.
Nae ich gaon ze neit allenej ómzètte in ’t Zittesj, mer ich höb mich waal verammezeierd mit ’t laeze. Ein veurbeeld: ‘De awwesj mótte hun kènjer van jóngsafaan oefene in zelfbeheersing en dus neit verwènne”.
Gerard Kessels, ‘ne columnsjriever van de gezèt, haw ‘t dao lèts ouch euver in ziene column Kènjer. Ich citeier: ’t Sjtrenge van vruiger besjteit neit mee, mer d’r is wenig veur in de plaatsj gekómme. Dao zit waal get in, vènj ich.
Euver ’t verwènne van kènjer kèn ich es opa van veier leif kleindochtesj natuurlik neit mee objectief oordeile, mer dees Zittesje gezègkdes sjpraeke veur zich:
Wie me de kènjer trèk, zo haet me ze en: Me trèk kènjer veur anger luuj, dat zègke wilt dat dèks anger luuj de meiste profiet höbbe van de zörg en muite die awwesj gaeve bie ’t groottrèkke van hun kènjer…
Al mit al is mien wirkkamer nog lang neit opgeruump!
Pès volgende waek.
Mit de kómplemènte, blief gezóndj.
© John Hertogh
======================================================================================
18 augustus 2020:
Van KUL pès KULTUUR 2020 nómmer 31 18-08-2020
2020 ’t Jaor van…
’t Is natuurlik mekkelik d’n titel aan te völle mit: Corona of Covid-19, mer ich wól ’t gezèllig hawte. Wós geer dat dit jaor ouch ’t Beethovenjaor is? Dae componist van ónger angere ta ta ta taaaa is 250 jaor geleje gebaore in Bonn en daoróm nuimp me dit jaor ouch ’t Beethovenjaor. ’t Veurig jaar waar ’t Rembrandtjaor, ómdat ’t doe ‘t 350ste sjterfjaor van dae sjilder waar.
Mer dit jaor, 2020, is ’t ouch ’t jaor van de Wildje Aenj. Noe zeen ós aenje in de roeiviever neit richtig wildj toch, mer… mage veer de aenje dao nog waal vouwere? Wie ós kènjer klein ware deige veer dat al. Handj in handj, ein tuutje brood mit. Veer gunde de aenje get ekstra’s en ós kènjer ein sjoon ervaring. Wae is d’r neit groot mit gewore? Veur väöl kènjer de eesjte en wichtige kènnismaking mit de natuur. Ze ware blie es de nao dich toe koume, bietsjke bang es ze te kort bie ware, ’n ganse belaevenis. En es de veugel d’r ouch nog óm gónge vechte, waar ’t ein gans sjpektakel.
De Vogelbesjerming haet ’t Jaor van de Wildje Aenj oetgeroupe óm d’r achter te kómme of dat vouwere waal zo goud is. Vas sjteit dat väöl brood aete neit gezóndj is, ouch neit veur aenje. Zeker gein besjummeld brood. Es me teväöl vouwert blif dat ligke en dat trèk neit allein aenje aan mer ouch ratte, muus, meeuwe en kraoje, die sóms veur extra euverlas zörge in de buurt. En, de vösjesj vènje ’t neit fejn, ómdat de vösje dan neit mee zo goud biete! Ich zoug ouch geïmproviseierde bördjes hange, mer de teks sjtóng “tösje häökskes”!
Óndanks dat bèn ich toch mit de kleinkènjer nao de roeiviever gewaes! En höb mich gehawte aan de regels van de Vogelbesjerming: wenig brood, en kiek of ze ’t ouch gans opaete. Zouw ’t gein goud idee zeen óm in plaatsj van verbodsborde informatieborde te gebroeke, euver wie me ’t bèste kènt vouwere en ouch waat?
‘ch Höb mich waal weier geërgd aan de rómmel in ’t park. Notabene drie maeter veur ‘ne laege voelnisbak louge beierblikskes, plestik tuutjes en angere rotzooi! Dao haet me toch gein info-bord veur neudig!
Euveriges, in China is 2020 ’t jaor van de Rat!
Pès volgende waek. Mit de kómplemènte, blief gezóndj,
© John Hertogh
===================================================================================
11 augustus 2020:
Van KUL pès KULTUUR 2020 nómmer 30 11-08-2020
Euver ’t waer gesjpraoke…
Nae, dao zal ich mer neit väöl euver gaon sjrieve. ’t Is jao noots goud; dan is ’t te vochtig, te kawd, te naat, te werm of te heit. Gelökkig höb ich dao neit zoväöl las van, dat kump ómdat ós hoes op ’t noorde lik en ’t bènne lekker kuil blif. En ich hawt mich röstig dees daag en drènk genóg water. Hunj, katte, knien en veugel, die kènne d’r euver ’t algemein neit zo goud taege. Lèt geer dao ouch ei bietsjke op?
Euver ’t waer gesjpraoke… Ich laes en heur waal gaer waersjpreuke: Op tegels, in buikskes zo wie de Enkhuizer Almanak en zelfs van waerman Piet Paulusma. Hie kómme ze:
Es ’t op St. Dominicus ( 4 augustus) gluijt, ‘ne sjtrènge wèntjer bluijt. Of: Is ’t op St.Laurent (10 augustus) klaor, dan geef ’t gans väöl fruit dit jaor. En: Zo wie ‘t waer is op St. Casiaan (13 augustus) hiltj ‘t nog gans lang aan. Of: Es saoves de mögke gaon danse, krig ’t goud waer ummer nuuj kanse! En: Is ’t begin augustus gans heit, zörg dan veur ein werm wèntjerkleid! Mer angesjóm ouch: Es de ooievaars nao de 21eaugustus nog blieve, zal eine zachte wèntjer bènnedrieve. Deze vónj ich ouch sjoon: Boewt op Sint An de aomzeik häör huip, krig de wèntjer gein zach verluip. En es lètste: Is ’t waer op Sint Barthel (24 augustus) werm en sjoon, dan dreeg de herfs ein gouwe kroon!
Euver ós eige Sint Rosa höb ich gein waersjpreuke gevónje, mer die haet ’t sowieso zjwaor dit jaor: gein percessie, gein mèsse in de aope lóch, gein Rosafestival… Geer kènt de ‘sjtil’ mèsse ‘laif’ bekieke op de tillevies: op ’t kanaal van Bie Os op daensdig, dónderdig en zóndig om 19:00 oer. Trouwes, op zóndig 30 augustus is op L1 om 11:00 oer ein reportaasj mit de naam: Op aafsjtandj St.Rosa in ós midde, m.m.v. de Phil, de Paek en fanfare St.Jan oet Leijebrouk. Sjrief ’t uch op en kiek!
Genóg euver ’t waer, ich mót waal zègke dat ich väöl bewónjering höb veur de luuj die in dees hits geweun mótte wirke. Zeker die aan ’t sjpaor en aan de waeg. Patsj aaf, nae… zèt ze mer gaw weier op.
Pès volgende waek.
Mit de kómplemènte, blief gezóndj,
© John Hertogh
====================================================================================
4 augustus 2020:
Van Kul pès KULTUUR 2020 nómmer 29
Ich höb ouch vakans gehad… 04-08-2020
Jao, ein paar waeke neit sjrieve is mich goud bevalle. Mer aafgeloupe zóndig begoosj ’t toch te kriebele.
Ómdat ich get minder veur, achter of bie de computer höb gezaete, höb ich in die drie waeke nog mee óm mich haer gekeke, geloesterd en gelaeze, óm te zeen en te heure waat allenej passeiert in ós Zitterd.
Behawve ein paar dikke buik höb ich de gezèt ouch gans oetgelaeze, mer dat doon ich neit mee óm mich te óntsjpanne! Waat dao allenej in gesjreve wurt!
’t Góng weier ’s euver dae doelgróp, wo ich intösje ouch bie heur: de zevetig plussers. Eesj wilt me ze opsjloete en isoleiere óm te veurkómme dat ze krank waere. Door de einzaamheid zeen ze nog kranker gewore en noe: wilt ein burgerraodslid ze gaon inzètte om ’t probleem van ’t ónkroed, ’t zjwerfaafval en angere rómmel in de sjtad op te losse! Wie kump hae d’r bie? Ich lous euveriges dat de gemeinde dat gein gek idee vónj! ? Es noe ‘ns jederein zienen eige sjtóp zouw kaere…?
Euver sjtóp gesjpraoke, op de sjtóp van ’t Indonesisch restaurant in de Sjtasesjtraot loug euveriges dees daag gaaroets geine rómmel en sjtóng ouch gein ónkroed (mee). Mer dat haw natuurlik alles te make mit de t.v.-opnames van ’t program van dae Rotterdamse kok. Allein jaomer dat ze de Zittesje vaan weg höbbe gehaold.
Veur de res waar ’t ein röstige vakans . Gans röstig, want väöl naobere ware ouch mit vakans, wodoor d’r väöl weniger kènjer, weniger bletsjende hunj, weniger nachtelikke meziek en ouch weniger sjtinkende vuurkörf ware!
Frisje lóch… ein van de wenige veurdeile van deze vraeme C - tied.
Mer d’r zeen gelökkig ouch sjoon dènger óm euver te sjrieve: dat al mee es 100.000 euro veur d’n tore van de Grote Kirk bènne is; dat lènks en rechs weier veursjtèllinge georganiseierd en bezoch mage waere, zo wie de tentoonsjtèlling Pelgrimswegen bie Pater Karel in Munstergelaen en ’t optraeje van Cyrille Niël bènnekort in De Domijnen, óm mer get te nuime.
Mit de kómplemènte, blief gezóndj, blief sjmere en verbren uch neit.
Pès volgende waek. © John Hertogh
===============================================================================
14 juli 2020:
Van Kul pès KULTUUR 2020 nómmer 28
Ich höb ouch vakans…
Ómdat ’t zomervakans is, höb ich vandaag ‘s ein gans anger sjtökske gesjreve.
Lèts is ein interview van en euver mich op Feesbouk, zo wie ich Facebook nuim, gepubliceierd, wo ich hie ónger gedeiltes van höb euvergenómme.
Aaf en toe heur ich van mien laezesj: Wie kumps te d’r aan? Meistes ligke de óngerwerpe veur ’t oprape. Ich zeen of heur get in mien ómgaeving of op ein terras oppe Mert of op ein benkske wo ich ónger mien wanjelinge aeve oetrös. Of ich höb get apaarts gelaeze in de gezèt of ‘n tiedsjrif. Of in mien verzameling buik in ós modesjtaal. En ’t geef natuurlik mien veurbeelde…
Ich lous al vruig de gedichter van Thur Laudy, van Frans Appelmans (Frenske van Zitterd) en verhaole, gedichter en columns van Hein Bovendeaard (Zittesje sjnaak) in de MeM, de Maas en Mijn. Ich vónj ze prachtig en begoosj zelf in ‘t Zittesj te sjrieve. Dat waar d’n aanvank. ‘t Woorte limmeriks, gedichter en korte verhaole.
Ómdat mien sjriefwies (sjpelling) nörges op sjloug höb ich mich dat zelf geleerd door väöl Zittesje buik te laeze, jao, ouch woordebuik. Later bèn ich cursusse gaon volge die ónger angere gegaeve woorte door Veldeke Krènk Zitterd.
Laot mich dao noe naeve mien grote veurbeeld Hein Bovendeaard kómme te zitte! Aan d’n angere kantj zout de dichter en sjriever Richard Leinders, dae mich haet geïntroduceierd bie de Algemeine Sjrieverskrènk van Veldeke Limburg, dae noe ónger leiijng sjteit van Colla Bemelmans. Dae gróp besjteit al saer 1992. ’t Zeen sjrievesj en dichtesj vanoet gans Limburg. Veer kómme reigelmaotig biejein in Zitterd óm ós werk veur te laeze, te besjpraeke en ouch te verbaetere. Behawve Zittesj, heur ich dao dan Zaerums, Vlorops, Moferts, Kinders (oet Belsj), Nuts, Haeles en Kirchräödsj.
Van Hein B. en Richard L. höb ich väöl geleerd en höb geperbeierd mienen eige sjtiel te óntwikkele: ómsjrieve waat óm mich haer passeiert en euver dènger die mich rake. Ouch euver vruiger en noe en euver mien Zitterd. Ich verpak dae sfeer in korte, meistens lóchtige zinne en perbeier aaf te sjleite mit eine lach of pitsjuigske, ein aope vraog of ich daag de laezesj wiejer te dènke, te reageiere. Ich bèn neit bang óm kritiek te gaeve of te kriege en besjtae väöl aandach aan de vórm van ein gedich of verhaol. Ich doon gaer sjpele mit weurd, óm de luuj te verrasje.
Mer noe aeve neit, ich höb ouch zomervakans… (nae ich gaon neit euver de päöl)
Daoróm, neit pès volgende waek, mer pès de eesjte waek van augustus.
Mit de kómplemènte, blief gezóndj, ein sjoon zomervakans gewunsj.
© John Hertogh
Es geer mich mis: klik ’s op www.zittesj.jouwweb.nl of www.loestere.nl
================================================================================
7 juli 2020:
Van KUL pès KULTUUR 2020 nómmer 27
Èntjelik zomervakans.
Bekans is ‘t weier zo wied. Zomervakans. Zeker veur de sjoliere en sjtudente en hun juffrouwe, meistesj, lerare en leraresse en anger óngerwiesluuj. Veur de meiste ein sjoon gevuil: proefwerke, tentames en exames achter de rök, rapporte en diploma’s of getuugsjrifte in de tesj. Dan kènne de laeg tesje same mit sjrifte en buik ónger de gesjlaagde-vlag opgehange waere. Sómmige mótte nog get inhaole of weite dat ze dit jaor nog èns opnuuj mótte doon. Och, dao kómme ze ouch weier euverhaer.
De feeste van gesjlaagde en gezakde zulle dit jaor gans angesj zeen, sjus wie de rapport- en diploma-oetreikinge. Mer gefees wurt ‘r toch. Ich höb ich al ein aantal korte nachte gehad en ’n get oere wakker gelaege door de rempetemp en ’t laweit van die feeste.
Gezèllige meziek vènj ich meistes gein probleem, mer dat gesjreef es ’t tied wurt óm heivesj te gaon. Of geweun door d’n drank. In de nach dreeg ’t geluid van bónkende basse en hel optrèkkende brómmesj en wages gans wied door in wiek en sjtad.
Of väöl luuj dit jaor mit vakans gaon? In veurige jaore vertrók de eine nao de angere naober, meistes nao de zón. Ein waek vanteveure woorte campers, caravans, daakkóffesj, wages en aanhengesj gepóts, gedreug en gevöld.
Neit doon, höb ich geleerd bie de buurtwach. Ouch de luuj die get kaods in de zin höbbe kriege dat mit! Die zeen ouch wienee die campers enz. vertrókke zeen. En die lètte ouch op aope en gesjlaote gerdiene en rolluke!
Gelökkig lètte de naobere die thoes blieve get mee op waat inne sjtraot passeiert of haole de pos en de gezètte oet de breivebösse en gaeve de bloume en de kat, knien of hóndj water en vouwer.
Mer of dat dit jaor ouch zo geit? Väöl luuj durve niet te gaon mit al die verwarrende regels. Mit waem en wieväöl in de wage, mit wieväöl aan de dösj? Mót ich reserveiere, ouch ein lik- of zitplaatsj in ’t zjwömbad ? Wie hel maag ich roupe dat de bbq vaerdig is? Wie geit ’t aan ’t sjtrandj. Wie zeen de prieze? Waere veer neit aan ein oor gehawwe? Ich lous dat eemes op vakans 48 euro mous betale veur ein breudje mit gekruud vleisj! En ’n tas kaffe of ein glaas cola veur 8 euro! Raeken dat ’s óm in guijes!!
Veer blieve in jeder geval thoes en viere vakans in ós eige sjoon sjtad en op ‘t terras van Hinterhausen en gaon aaf en toe op sjtap in ós eige Limburg.
Pès volgende waek, mit de kómplemènte, blief gezóndj.
© John Hertogh
=====================================================================================
30 juni 2020:
Van KUL pès KULTUUR 2020 nómmer 26
Waat ein hits.
Gelökkig kèn ich d’r goud taenge. Taenge de hits van de aafgeloupe waek. Ós hoes lik op ’t noorde, dus blif dat lekker kuil. Ónger de euverkapping is ’t ouch goud oet te hawte en midden in d’n haof sjtaon twee grote parasols, die genóg sjeem gaeve. ’t Water sjteit kawd in de ieskas (de witte wien veur ’s aoves ouch) en op de watervaste neit vèttige zónnecrème sjteit factor 50.
‘t Hitteplan afgekóndig door ‘t Rieksinstituut veur Volksgezóndjheid en Milieu ruip jederein op genóg te drènke, dun kleijer te drage, de sjeem op te zuike en zich goud in te sjmere.
Ouch zagte ze dat veer ós óngerein goud in de läöker mouste hawte, want die hits koosj geveerlik zeen veur awwere, luuj mit euvergewich enz. Alweier eine doelgróp wo ich ouch bie heur.
Ze gouve ouch nog de raod óm, es te ‘ne ventilater gebroeks, dao ein flesjke bevraore water veur te zètte, en d’r veur te zörge dat de lóchsjtroum van dae ventilater neit van de eine nao d’n angere minsj geit! Dat vanwege ’t verhaol van de aerosole of zo get. Mót ich dan ouch oppe wèndj gaon lètte? Mer ’t is wèndjsjtil!
Es jungske woort ich al ummer flot broen in de zón en verbrende mich bekans noots. Dat sjient ouch aan dien pigmènt te ligke. Noe weit ich dat de zón d’r veur zörg dat ‘r mee pigmènt wurt gemaak wodoor se get broener wurs. En dat dat neit óngeveerlik is. Mer wie veer vruiger mit eine ganse gróp nao ’t zjwömbad in ’t Park gònge, dachte veer dao noots aan. Daat waar in de jaore 60 van de veurige eeuw! Es te broen waars, haws te mee sjans bie de maedjes! Of es te ‘ne transistorradio bie dich haws, leifs mit de meziek van Radio Luxemburg, óf van de hoge duukplank deigs sjprènge. Miene vrundj Antoon haw de meiste sjans: dae haw ‘ne platesjpeler (op batterieje) en speelde op verzuik zien singeltjes en e-peetjes aaf. Doe woort zelfs gedans op ’t graas van ’t zjwömbad. ’n Sjoon herinnering.
Wie ich later lous waat ‘r allenej kènt gebeure mit dien hoed en wie ich zelf klantj woort bie de hoedarts, waar lekker ligke in de zón veur mich veurbie. Noe geneit ich, in de sjeem, es ich zeen wie mien kleinkènjer zich vandaag d’n daag verammezeiere in ’t zjwömbad bie hun in d’n haof. En ’t deit mich goud òm te zeen dat ze zich regelmaotig en dik insjmere. Mien verhaol euver de hoedarts haet dao zeker bie gehólpe. Wach.. ze perbeiere opa ouch in ’t zjwömbad te kriege, mer dat wil ich ze neit aandoon! En michzelf ouch neit!
Pès volgende waek, mit de kómplemènte, blief gezóndj. ©John Hertogh
=====================================================================================
23 juni 2020:
Van KUL pès KULTUUR 2020 nómmer 25: Vaderdaag.
Aafeloupe zóndig is neit allein de zomer begoosj, ’t waar ouch vaderdaag. In ‘t Belsj woort daen daag oppe tweede zóndig in juni gevierd, ein waek veur ós. In de meistes katholieke lenj wie Sjpanje en Portugal wurt vaderdaag verbónje aan d’n daag van de vader van Jezus van Nazareth, Jozef. Dezen daag van de heilige José oftewaal Día del Padre vilt, wie alle Zitterder weite, op 19 maart. Middenin de vastetied en dat beteikent gein grote, oetgebreid verzörgde maoltieje op vaderdaag. Es me richtig deit vaste wurt väöl weniger gegaete es angesj en leet me bepaalde lekker dènger sowieso sjtaon. De Sjpaanse en Portugese papa’s kriege dus gein ontbijt op bèd mer allein kedoos :-)
In Thailand, óm mer ’s ein landj te nuime, wurt op vief december vaderdaag gevierd, d’n daag dat alle kènjer hie haopelik mit gans anger zake ómgang zeen. Op dezen dag wurt eigelik de verjaordaag van keuning Bhumibol Adulyadej (1927) gevierd mer ‘t is intösje oetgegruid tot väöl mee. Euveral wurt gefees en ‘t is ein sjoon traditie óm dezen daag veural in het raos gekleid te gaon. De vadesj, opa’s en euvergrootopa’s kriege Canna bloume. Dat zeen (sub-)tropische plante mit grote brei blajer en gael, oranje of rooj bloume. Mer ze kriege natuurlik ouch kedoos.
Es ènnigste landj oppe welt viere ze in Dutsjlandj vaderdaag op Hemel-vaartsdaag, want Jezus góng trök nao ziene vader in de hemel. De maneier wo-op ze dat viere is neit zo fien, vènj ich. ’t Liek gaaroets neit op moderdaag mit ontbijt op bèd, (knutsel-)kedoos enz. ’t Is ein zoepfees dat ouch waal Herrentag of Männertag wurt genuimp. De mansluuj gaon same aan de wanjel en numme dèks karre vol drank en aete mit of ze make ‘ne oere doerende kroegetoch. Ein saort vriegezèllefees, mer dan jeder jaor. Dat löp natuurklik dèks oet de klawwe! Ein vrouwelikke variant besjteit (gelökkig) neit.
Wo kump dae vaderdaag noe vandaan? Mee es 100 jaor gejele woort de eesjte vaderdaag gevierd in Spokane in de sjtaot Washington. Ein dochter wól daomit viere dat häöre pap nao de dood van zien vrouw gans allein de zös kènjer haw groot gebrach. Ze haw dat eigelikvaderdaag eigelik aafgekeke van ein anger vrouw, die in ’t jaor d’r veur moderdaag haw gelanceierd. Pas in 1972 woort dae feesdaag offisjeel erkènd in de U.S.A.
In ós lendje woort vanaaf 1937 al vaderdaag gevierd, eesj in de maondj oktober. De Nederlandjse Bóndj van Heremodedetailliste haet in 1948 aafgesjpraoke dat dat verangerde in driede zóndig van juni.
Zo, alweier in ein sjtökske Zittesj aaf. Ich höb dits keer väöl oet de Wikipedia gehaold, ich haw tensjlotte ouch vaderdaag!
Pès volgende waek, mit de kómplemènte, blief gezóndj. ©John Hertogh
================================================================================
16 juni 2020:
Van Kul pès Kultuur 2020 nómmer 24
Twee gedichter.
Dezen tied wurt door väöl luuj gebroek óm op te rume. Wie ich daomit ómgang góng, vónj ich dit in mien “archief”. Twee gedichter:
versjtaot uch trök bie mien gelök
wie water en vuur ’t eesjte waat ich sjmörges doon
wie chóklaad, mèlk en puur nog veur de kleier, tènj en sjoon
wie nao veure Fortuna veurdat ich laes in mien gezèt
en los joa van ‘kloeb’ Roda of opsjtaon oet ‘ t werme bèd
wie water en vuur is trèkke aan die toew gerdien
wie Kolleberg en Côte d'Azur want häöm wil ich es eesjte zeen:
wie babbelaere, zuit en zoer d’n tore van de grote kirk !
klein aerpel en kóntente boer pas dan kèn ich gerös aan ’t wirk.
wie water en vuur gaon ich op reis, mit trein of bös
wie gans billig en paeperduur dènk ich aan häöm, vuil mich gerös
wie werm beier en kawwe wien en kóm ich weier trök in Zitterd
wie zeker en nog neit mesjien kiek ich metein of hae nog sjittert
wie water en vuur d’n tore mit dae gouwe haan
wie drank en óntwènningskuur doe deis mich ummer dènke aan
wie de imam en pesjtoor die sjtad wo ich gebaore bèn
wie hardrock en gemenk koor en wo ich gans greutsj op bèn.
wie water en vuur *****************************************
wie de trainer en besjtuur
wie Trump en Vladimir Poetin
is dit ‘t ènj of ein begin?
versjtaot uch.
***************************************
Mesjiens höb geer ze al ‘s gelaeze. Ich höb ze get verangerd, toch mer neit opgeruump. Ze zeen nog gans actueel. ‘ch Gaon wiejer zuike.
Pès volgende waek, dan kump ‘r weier ein nuut sjtökske Zittesj van mich veur uch. Mit de kómplemènte oet Zitterd.
Blief gezóndj. © johnhertogh
=====================================================================================
9 juni 2020:
Van Kul pès Kultuur 2020 nómmer 23
Op vakans in deze corona-tied?
Ómdat ich veurige waek gein sjtökske ‘Zittesj van mich veur uch’ haw gsjik dachte sommige luuj dat ich op vakans waar. Niks is minder waor. Ich waar geweun ómgang mit anger dènger. Mót kènne. En waat vakans betruf:
Vanaaf 15 juni sjprink ‘t sjtopleich pas van oranje nao gael. Dat beteikent dat väöl luuj wie de gekke hun vakans wille gaon regele. Ich höb zelje zoväöl advertenties van vakansbesjtömminge gelaeze in foldesj en gezeen oppe tillevies es de aafgeloupe waek. Terwiel de deskundige nog ummer neit weite of dat überhaupt waal kènt. ‘t Geef nog gein gruin leich.
Sjtèl dich noe ‘s veur das te nao Sjpanje wils mit ‘t vleigmesjien. Dan móste zónger lieflik kontak insjekke, ein móndjlepke is verplich; doe zits gans kort biejein in dat mesjien, ouch al wurt de lóch extra gefilterd, wie me zaet. De pilote, stewards en stewardesse zeen waal sjpissiaal getraind, veur ‘t geval dat…
Es te mit de bös nao dien hotel veers, is die bös gedesinfecteierd, de chauffeur wurt jederen daag getes en die móndjlepkes zeen weier neudig. Mit get gelök krigs te kontak mit de locale reisleider of -ster via Whatsapp, Skype of Twitter, die dich dan percies kènt vertèlle waat allenej waal of neit maag en waal of neit mót. Dien kamer in ‘t hotel wurt dèkser sjoon gemaak en gedesinfecteierd. Da’s dan weier sjoon. Es te wils gaon zjwömme: hawt twee maeter aafsjtandj, jao ouch in ‘t zjwömbad, es dat teminste aope is. In de rie sjtaon veur ein ieske bès te al gewènd van thoes, dus dat vilt mit. En wachte op ein lekker glaeske cerveza of sangria oppet terras ouch. Mer ‘t loupend buffet is vervange door bedeining aan taofel. Da’s minder. Gezèllig winkele op de sjtrandjboulevard? Zjwömme in zee? Aeve nao Valenca of Alicante? Ich höb ‘ne gouwe tip: sjrief uch in jeder geval ‘t adres op van Jan Versteeg. Wae dat is? Oze ambassadeur in Spanje !
Ich gaon ‘t neit riskeiere, blief thoes en es ‘t daak mich oppe kop vilt, loup ich ein sjtök door de Zjwienswei of Kolleberg of fits nao Berg aan de Maas of zèt mich op ós eige Mert. Ich höb oppe webcam gezeen dat ‘t dao goud geregeld is. En waat ós vakans betruf: Ich wach sowieso pès ‘t sjtopleich op gans dónkergruin sjteit.
Pès volgende waek, blief gezóndj.
Mit de kómplemènte © johnhertogh
=================================================================================
26 mei 2020:
Van Kul pès Kultuur 2020 nómmer 22
Laeze en loestere
Oet de gezèt: “Es ‘t aan adviesorgaan Cultuurtank Limburg lik, kriege twintig cultuurmaekesj oet Zuid-Limburg ein cultuurplan-subsidie van de provins, wo-ónger Het Laagland, Opera Zuid en Toneelgroep Mesjtreich…”
Mien sjtökskes heisje neit veur niks “Van Kul pès Kultuur”. Naeve flawwekul besjtae ich ouch aandach aan kultuur, of dat noe mit ‘n klein of grote k gesjreve wurt. Luuj geneite van kultuur; kuns en kultuur zeen van en veur jederein.‘t Is jaomer dat zo wenig kuns- en kultuurmaekesj van subsidies kènne profiteiere. Ich dènk aan hermenieje en fanfares, meziek- sjole…
Ich wól eigelik sjrieve euver ein nuut initiatief wovan geer mesjiens al geheurd of gelaeze höb, namelik www.loestere.nl
Ellen Richter, gebäörtig van Zitterd (Dr. Nolenslaan) en mit twee jaor verhoes nao Munstergelaen, woont al jaore in Zoetermeer, mer is zien ‘roots‘ neit vergaete. Mit häör website, geïnspireierd door www.luusteren.nl ein site mit verhaole en gedichter in ‘t Achterhoeks, wilt zie awwer luuj in deze muilike tied get treus en aafleiijng en ouch get plezeier mitgaeve. En dat in ós modesjtaal. Sjoon, neit dan!
Die website wo-op tekste van versjeije sjrievesj in ós modesjtaal te beloestere zeen, heisj www.loestere.nl . De tekste dao-op zeen meistes door de sjrievesj zelf veurgedrage.
Veurluipig beperk Ellen zich tot sjrievesj van ós sjtad. Later waere dao ouch mesjiens anger dialekte aan toegevoug. Liek mich ein goud idee!
Zittesje sjrievesj/dichtesj wie Bep Verblakt, Phil Schaeken, Toon Roumen, Lizette Colaris en óngergeteikende höbbe al tekste ingesjpraoke. Wilt geer ós heure? Klik mer ’s op: www.loestere.nl
En…doorgaeve estebleif. Pès volgende waek, blief gezóndj.
Mit de kómplemènte © johnhertogh Reacties: zittesj@ziggo.nl
====================================================================
18 mei 2020:
Van Kul pès Kultuur 2020 nómmer 21
Gezètteleid 2.0
D’n titel kump uch mesjiens bekènd veur. Drie jaor geleje gebroekde ich dae veur eine van mien waekelikse columns in de gezèt. Dae begoosj zo:” Wie ich veur de zoväölste maol de gezèt neit in de bös kreeg, höb ich mich de telefoon gesjnap en veur de zoväölste maol mien beklaag gedaon”.
Ómdat ‘t doe neit goud woort opgelos, zeen veer einen tied gezètteloos gewaes. Get mee nao radio en televise geloesterd en gekeke, get mee gelaeze, gepuzzeld en zo wiejer.
‘ne Gouwe maondj geleje höbbe veer dan toch ein nuut abonnemènt genaome. D’n tweede daag nao ‘t ingaon veile zelfs twee (dezelfde) gezètte in de bös! Metein belle ! En jao, ze hawwe ós opsjtaon veur twee abonnemènte. Hunne faeler, mer dat zouwe ze metein oplosse, zag ‘t maedje vruntjelik aan de telefoon. Daovan kreeg ich ouch ein bevestiging oppe mail. De gezèt bleef kómme, op twee daag nao. Weier belle en ze belaofde ós dat ze ‘t geldj zouwe aaftrèkke van ‘t maondjbedraag… Euveriges : ‘t geit alweier ‘n tiedje goud. Klop aaf!
Ich lous versjeie sjtökker in die gezèt euver ‘t obbenuuts äöpene van kaffees, restaurants en anger aetgesjefter. Gelökkig, dach ich. Neit dat ich z’ónne gäönder bèn, mer ein glaeske op ein terras, dao zèk ich gein nae taenge. Zeker op óze eige gezèllige mert. Ich kiek d’r ech nao oet. Mer…
In datzelfde sjtökske sjtóng ouch dat ‘r luuj zeen, ouch bekènde politiker, die mich en mien laeftiedsgenote leiver neit zouge kómme of allein op bepaolde tieje! En dat óm de jóngere mee plaatsj te gaeve in de kaffees en terrasse. Noe bèn geine dae breive insjik nao de gezèt, óm mien meining te gaeve, mer ‘t sjteurt mich waal. Sjteure is nogal zach oetgedrök. ‘t Vuilt mee esof ze mien generatie - sómmige wólle zelfs de laeftiedsgrenze nog leger lègke - gans boete sjpel wille zètte. In Amsterdam wille zelfs clubs luuj van 40 en awwer oetsjloete. In Mestreich kalde me euver 55 jaor ! Is dat gein discriminatie???
Waat vintj geer dao noe van? Reacties: zittesj@ziggo.nl
Pès volgende waek, blief gezóndj.
Mit de kómplemènte
© johnhertogh
====================================================================================
11 mei 2020:
Van KUL pès KULTUUR 2020, nómmer 20
Pómpemaeker*
Es ich nao ‘t nuuts oppe televies kiek, waat ummer weniger passeiert, vilt mich op dat dat apperaat neit erg waterdich is. Ich heur zo dèks dat weier ’s get is oetgelaek.
Of ’t noe geit óm de oetsjlaeg van verkeizinge, of euver foetele mit sjoolexames; euver welke voetballer nao welke club veur wieväöl miljoene verhoes is of euver de inhawt van ’t kufferke op d’n driede daensdig van september, Prinsjesdaag. Zelfs euver waat de minister-president geit vertèlle euver de nuutste sjtandj van zake betreffende Corona wurt gelaek.
Oere, sóms daag van te veure sjteit ’t al op ’t internèt, in de gezèt of heurste oppe radio en televies al dat ‘nuuts’. Want ’t is oetgelaek !
Dao kóm ich noe mit mien versjtandj neit bie. D’r mótte toch luuj zeen, die de boel verraoje, dènk ich dan. ’t Passeiert zo dèks, dat ’t volges mich aafgesjpraoke werk is.
Me zaet waal ‘s dat ’t kump ómdat luuj neit oplètte en daodoor get ónger ein kopieer apparaat laote ligke en dat dan door ‘ne journalis gevónje wurt! Of doordat me toevallig de pos, email of berichte van emes angesj krig toegesjik of urges in de pröllebak vintj. Of emes versjprik zich of sjprik gans hel aan d’n telefoon zodat jederein ’t mitkrig.
Wae geluif wurt zelig, zag me vruiger.
Wit geer ouch dat me sóms telefoons aafloestert? Neit allein die van boeve höb ich mich laote vertèlle. Aaftappe, nuimp me dat. Metein toe drejje, dae kraan.
Laeke, aaftappe…die höbbe eine pómpemaeker* neudig.
Geer sjnap noe natuurlik woróm ich zo wenig nao ‘t “nuuts” oppe tellevies kiek...
Pès de volgende waek, blief gezóndj.
Mit de kómplemènte © johnhertogh
*pómpemaeker = loodgieter
====================================================================================
4 mei 2020:
Van KUL pès KULTUUR 2020, nómmer 19 Tob töbke.
“There’s a hole in the bucket, dear Lisa, dear Lisa”, zóng Harry Belafonte same mit Odetta Holmes in 1960. Da’s lang geleje. Eigelik waar ‘t ein kènjerleidje. Ich kèn ’t nog oet de kop en höb ’t gans dèks mit de kènjer op sjool gezónge. Leidjes in ’t Èngelsj vónje ze in daen tied al sjoner wie Hollese. De Zittesje versie “Doe höbs ein gaat in ’t töbke”, klónk ouch sjoon.
’t Woord bucket deit mich ouch dènke aan de serie ‘Schone Schijn’ oet de jaore neugetig, wo-in Hyacinth Bucket häöre naam oetsjprouk es Bouquét, óm get mee indrök te make op anger luuj.
Ich kóm op dat woord ómdat mich emes vroug waat ich op miene bucket-lies haw sjtaon. Ich vónj ’t mer ein vraem vraog, in dezen tied. Nuusjierig wie ich bèn, höb ich waal opgezóch wo dat woord vandaan kump. ‘t Haet niks mit tob, ummer of töbke te make wie ich dach, mer mit de Èngelsje oetdrökking: ‘kick the bucket’, waat zoget wie hemele beteikent.
Op die lies sjrif me dènger die emes in de res van zien laeve nog gaer zou wille doon. ‘n Lies mit wunsje dus. ’t Vraeme is dat väöl jóng luuj die lieste al lang höbbe gemaak. Dat sjient gans populair te zeen.
De dènger die ’t meiste d’rop sjtaon zeen parasjuutsjprènge en bungele aan ein lank illestiek. Mer ouch deipzeeduke, bergbeklömme, ’t Noorderleich bekieke, op blote vuit (of gans naaksj) in de raege loupe of danse, sjtarre kieke op Hawaii, ein bouk sjrieve, ‘n (nuut) meziekinsjtremènt lere sjpele, mit dolfijne zjwömme, nao de Mona Lisa in ’t Louvre gaon, op ‘ne vulkaan loupe, de Elfstedentoch sjaatse, de Dalai Lama bezuike of mitdoon aan de Carnaval in Rio de Janeiro of door Tasmanië reize en gank zo mer door…
Ich höb besjlaote dat ich geine bucketlies gaon make. Ich laot mich jederen daag opnuuts verrassje door ’t laeve. Dat wilt neit zègke dat ich gein wunsje höb… Mer dao sjrief ich nog waal ’s ein sjtökske in ‘t Zittesj euver.
Pès de volgende waek.
Mit de kómplemènte en blief gezóndj,
050520© John Hertogh.
==============================================================================
28 april 2020:
Van KUL pès KULTUUR 2020, nómmer 18
Braguette
Wie ich begoosj mit dees serie sjtökskes bedach ich d’n titel van KUL pès KULTUUR. Ei bietjske flauweKul (kwatsj) en ei bietsjke Kultuur (mit väöl aandach veur ós sjtreek- of modesjtaal).
Kul is ein gans awd woord. Femieje van ’t Franse begrip ‘ cul-de-sac’. Ein ‘cul-de-sac’ is letterlik ‘baom van de zak’ mer wurt vandaag d’n daag veural gebroek in de beteikenis van ‘doodloupende waeg’. De oorsjprónk van ’t woord kul mót gezóch waere in ’t Latiense woord ‘culleus’ dat ‘laere zak veur vloeistoffe’ beteikent. Aeve get gesjichte:
Pès in de veerteende eeuw drouge mansluuj lang, losse haoze in plaatsj van bókse. Dao zoute dus gein tesje in! Get later woorte die haoze aanein gesjtik, mit aan de veur- en achterkantj ein lepke mit knuip d’r tösje. Zo kreeg me ein braguette, in ’t Holles kul genuimp.
Dae kul woort noe es tesj gebroek, veur kleingeldj en zakduik en zelfs ‘babbelaere’. Dèks woort dae kulzak opgevöld mit paesjhaore, óm ‘m get mee vórm te gaeve. ’t Oug wilt jao ouch get!
Wae róndjleip mit eine kleine, mer maotig opgevölde braguette, haw dus letterlik eine ‘flauwe kul’.
Waat se neit allenej in buik van vruiger kèns vènje! Es te väöl tied höbs, kens te ouch väöl laeze.
Braguette liek get op baguette. Mer dat is ein sjtokbrood. Letterlik beteikent ‘t “sjtekske”. Ouch al klink baguette erg Frans, de oor-sjprónk lik in Eusteriek . Daoróm zègke de Franse bekkesj dao ouch waal “Weens brood” taege. In ’t Frans natuurlik.
Dat ‘Franse’ sjtokbrood wurt flot hel en wurt daoróm zo frisj muigelik gegaete en de gansen daag door gebakke. Veer aete dèkser sjtokbrood, meistes bie de bbq, mer in Frankriek is ’t ónmisbaar bie jeder maoltied. Dèks wurt ’t gebroek óm vóch of vèt van de tejjer te deppe óm daonao wiejer te gaon mit ’t volgende gerech.
Ich gluif dat ich hónger krieg… Gaon de bbq aanzètte. Genóg kul en kultuur veur dees waek.
Pès ’t volgend sjtökske in ’t Zittesj van mich veur uch, mit de kómplemènte, blief gezóndj. ©johnhertogh
====================================================================================
21 april 2020:
Van KUL pès KULTUUR 2020, nómmer 17
Wo-euver sjrieve?
Dat wurt in dezen tied ummer lestiger, vènj ich. Me kump wenig boete en óm noe euver corona te sjrieve … dat doon al zoväöl luuj.
Veur de gezèt sjreef ich z’ón kleine 200 columns. Noe hawt ich ’t op sjtökskes in ’t Zittesj. Woróm? Laes mer:
Ich höb naogezóch wie eine gouwe column d’r eigelik oet mót zeen. Vol-ges ’t woordebouk is eine column ein regelmaotige biedraag, ’n kort sjtökske proza. Ich nuim ’t ouch waal ein g.k.v.-tje, ein gans kort verhäölke. Dat is sjoon gevónje, neit dan?
’t Mót sowieso aktueel zeen, zeker es ‘t jeder waek versjient. Me geit natuurlik neit euver de Krismes sjrieve in meert of april!
Doe mós dich ouch oppe sjtoul van de laezer zètte. Wo wilt dae euver laeze? Tja, es ich dat ‘ns wós… Mer mesjiens is ’t ein idee óm dat aan uch, laezesj te vraoge! Bie deze. Geer vraog en ich sjrief? Mesjiens lök ‘t.
De eesjte zin van eine column is gans belangriek. Da’s óm de luuj nuusjierig te make. Óm te varieiere kèns te ouch ein bietsjke euver dien eige gedanke, herinneringe of luuj in dien eige ómgaeving sjrieve. Mer noe is die ómgaeving waal erg gekrómpe…
‘ne Column is gemeind óm de laezer te ammezeiere, mer neit door aw of flaw moppe te vertèlle. Mien sjtökskes heisje waal ‘van KUL pès KULTUUR’ en dao zit dus soms ouch get flauwwekul of kwatsj bie. Ik lous ouch dat ich väöl mót doorsjtraepe. Mer jedere sjriever/dichter wit dat al lang: Sjrieve is doorsjtrepe en oetvaege of gómme en obbenuuts beginne.
Es ich mich dit nog ‘ns doorlaes, weit ich ouch woróm ich mien sjtökskes sjtökskes nuim en neit columns!
Ich vènj ’t waal goud zo. Ich bèn geine columnist mer eine sjtökskes-sjriever.
Mit de kómplemènte.
Pès mien volgende sjtökske in ’t Zittesj en… blief gezóndj.
===============================================================================
14 april 2020:
Van KUL pès KULTUUR 2020, nómmer 16
Aezele.
Noe veer zo dèks thoes mótte blieve, is de waar haole bekans ein oet-sjtepke gewore. Veer keize meistes ‘ne röstige tied oet óm nao de sjtad te loupe en es veer mee neudig höbbe of get vergaete zeen, gaon veer mit de wage en zuike ein gouw plaatsj oet óm te parkeiere. En aafsjtandj hawte.
Dees waek zout ich oppe perkeierplaatsj van 't Tempelplein in de wage te wachte op mien vrouw die vleisj besteld haw bie de sjlechter. Ich haw väöl keus, dus de wage koosj in de sjeem sjtaon. Veur en achter en naeve mich, euveral laeg plekke.
Ómdat d’r in dezen tied mer eine van ós in ein gesjef nao bènne maag, bleef ich zitte. Ich deig mich de radio aan en loesterde nao ’t zoväölste coronanuuts. Daonao sjpeelde ze “Leef is mien landj” van Carboon. Ich wól ‘m get helder zètte en keek óm mich haer of ich nemes zou sjteure. Nemes. Aeve mitzènge. Noa dat nómmer keek ich op óm te zeen of mien vrouw d'r al aan koum.
Doe zoug ich 't veur mien ouge passeiere: Eine wie mót ich 't zègke, get awwere man oppe scooter sjtóng op drie maeter naeve mich sjtil en haw ein grote tesj bie zich. Hae lètde neit op mich. Zeker ouch aan 't wachte, dach ich nog. Mer dan haet zien vrouw waal de tesj vergaete.
Opèns koum eine tweede man gehaos aangeloupe en gouf d'n angere - ónbesjermp - ein handj. Ao, zeker famieje, dach ich nogal naief. Wie ich get baeter keek, zoug ich dat nómmer twee gans flot pepiere geldj aan nómmer ein gouf. Dae tèlde dat neit èns nao en gouf häöm doe ein plestik tuutje mit witte poejer dat hae wie 'ne gouchelaer oet de tesj getouverd haw. Doe sjödde ze zich weier gans lang de handj en sjus nog gein muulke! Nómmer twee leip vlot weg, de scooter góng d'n angeren kantj op.
Ich waar verpópzak. Jaomer dat ich de camera van miene sjlummefoon neit zo vlot koosj insjtèlle, mesjiens waar ich waal getuuge gewaes van 'ne illegale hanjel...
Mer ’t ergste vónj ich toch dat die twee men geinen aafsjtandj heile en zich de henj sjödde. Die zulle dao waal sjiet aan höbbe, dach ich.
Toch bèn ich beheurlik gesjrókke, van daen hanjel, mer nog mee van die twee aezele…
Mit de kómplemènte. Pès mien volgende sjtökske in ’t Zittesj en… blief gezóndj. ©johnhertogh.
====================================================================================
6 april 2020:
Van KUL pès KULTUUR 2020, nómmer 15
Sjlummefoon.
Ein zomergevuil. Jao, dat haw ich aafgeloupe weekend, mit dat sjone waer. Achter in ós häöfke, ónger de parasol, mit ein glaeske en ein dik bouk. Allein ’t zènge van de veugel en laweit van get klussende naobere deige mich aaf en toe opkieke. En natuurlik de berichter op miene ‘sjlummefoon’.
Zo nuim ich de ‘smartphone’ van mich. Dae mobiele telefoon kènt net get mee es allein belle en sms’se. ’t Is eigelik eine computer in ’t klein daes te in de tesj kèns sjtaeke. Mer dat wit jederein intösje waal.
In deze lestige tied wurt dae sjlummefoon natuurlik dèkser wie normaal gebroek, want op bezuik gaon is t’r noe neit bie. Gelökkig kènne veer noe ouch ‘beeldbelle’, de kleindochtesj höbbe mich dat biegebrach!
Die zeen euveriges ouch drök ómgang mit hun computesj, want die kriege lès op aafsjtandj: van heurcolleges van de universiteit pès leer- en anger opdrachte van de middelbare en legere sjool. Zo te heure vènje ze ’t neit allenej gans vervaelend!
Noe ich dit sjtökske sjrief, zit ich ouch weier in ós häöfke, mit de laptop oppe sjoot. Zónger bouk, zónger sjlummefoon. Dae zou noe allein mer sjteure. Ich lous dat ’t woord laptop veur ’t eesj in 1986 gebroek woort. Goud gevónje, dach ich, want ‘lap’ beteikent jao sjoot in ’t Èngelsj.
Euver beeldbelle gesjpraoke: in mien archief vónj ich ei sjtökske, oet 2013, euver Skype.’n Klein sjtökske:
Thoes höbbe veer ‘t eesj oetgeperbeierd. Eine oppe gank en d'n angere in de hoeskamer. “Ich heur dich neit”, klónk oet de gank… “Wach aeve, ich mót dat tènk eesj aanzètte”...“Ich zeen niks”…”Haol dienen doem weg veur dae kammera!”… “Waat zaeste? Ich heur dich koum”…“Leer dich luplaeze”…”Doe bès zelf douf, blief sjtilsjtaon….” En zo góng dat door.
’t Ganse verhäölke sjteit in miene bundel “Sjmerig sjpaor en anger werk”. Nog te koup in de boukhanjel van Wim Krings oppe Lömmerichersjtraot.
Nao dees ervaringe mit Skype, gebroeke veer allewiele eine ‘app’. Dae geit bekans wie van allein! Mer ’t mót neit te lang doere…
Pès volgende waek en hawt uch gezóndj,
mit de kómplemènte © johnhertogh
Reageiere: zittesj@ziggo.nl
==============================================================================
30 meert 2020:
Van KUL pès KULTUUR 2020, nómmer 14
Toeval?
Es geer d’n titel zeet, dènk geer natuurlik neit metein aan mien sjtökskes in ’t Zittesj. Da’s logisch. Mer ‘t is gein toeval dat dit sjtökske ’t veerteende van dit jaor is. Veer zitte jao al in waek veerteen. En toeval of neit: ich keek nao de klok wie ich begoosj te sjrieve en waar ’t percies 14:14 oer! Toeval?
Ein van mien kleindochtesj vertèlde dat, es ich 12:12, of 14:14, of 17:17 enz. oppe klok zoug, ich de gróndj flot mous aanrake, want…dat zouw gelök brènge?! Ónzin? Zo kóm ich waal van miene sjtoul aaf en aan bewaege toe!
Oppe kweeksjool, gans lang geleje, krege veer les euver eine professor doctor Carl Jung, psychiater en psycholoog. Dao mous ich noe aan dènke, wie ich d’n tied 14:14 oer zoug. Want dae Jung sjreef euver toeval dat ‘t óngerbewuste mich aan- leijing zou gaeve óm nao d’n tied - oppe oer - te kiek, zónger dat ich dat besefde. Muilik, hè. Dit zou veural kómme, sjreef hae, in einen tied van väöl dènke en van väöl vraoge. Dezen tied…?
Mer óm bie d’n titel van dit sjtökske te blieve, de meiste van ós dènke bie nómmer 14 toch eerder aan de legendariese voetballer Johan Cruyff, neit dan? En ómdat ich in dit sjtökske èns get gans angesj wol sjrieve, höb ich get oetsjpraoke van Johan Cruyff opgezóch. Hie kómme ze:
- Elk naodeil haet zien veurdeil.
- Veurdat ich ein fout maak, maak ich ze neit.
- Es te ein goal mee maaks es de taengesjtenjer, dan wèns te.
- Doe mós sjeite, angesj kèns te gein goal make.
- Voetbal deis te mit de kop, want de bal is flotter es de bein.
Prachtig, toch. En dan te weite dat ich neit zoväöl óm voetballe gaef ! Ich kiek waal gaer. Veurluipig dus aeve neit. Mer ich vónj ’t waal sjoon óm te laeze dat, wie óze Willy Dullens in 1966 (of waar ‘t 1967?) woort oetgeroupe es voetballer van ’t jaor, Johan Cruyff vertèlde, dat Willy technies mesjiens nog waal baeter waar es häömzelf.
Zo is dat geine gouwe oetsjmieter van dit sjtökske?!
Pès volgende waek, hawt uch gezóndj, mit de kómplemènte,
© johnhertogh Reageiere: zittesj@ziggo.nl
====================================================================================
23 meert 2020:
Van KUL pès KULTUUR 2020, nómmer 13
Perbeiere.
Óndanks alles, blief ich perbeiere óm jeder waek ein sjtökske Zittesj veur uch te sjrieve. Vanal vilt mich in, mer ich sjtraep ’t meiste metein weg of gum ’t oet. Gelökkig geit dat mit de computer gans flot: selekteiere en delete.
Ich haw mich get bedach oppe wies van “Blief bie de mam” van de Janse Bagge Bend mit es boodsjap: “Blief allenej thoes” Sjoon idee, toch mer gedelete.
Ouch haw ich ein nuut gedich gesjreve euver “Wanjele in ós park”, mer ich koum neit wiejer es de eesjte twee regels.
Ómdat ich bekans neit boete kóm, behawve óm mien häöfke te óngerhawte of de waar of de wesj bènne te haole, zit ich wie väöl luuj veur d’n televisie of aan de computer. De meiste berichte gaon natuurlik euver dat virus en aaf en toe kump get langs wo ich toch aeve bliej van waer. Zo heurde ich ’t leidje van Heike Kroll dat ein coronaversie – waat ein sjtóm woord – van Halleluja van Leonard Cohen zóng. Ich bèn zo vrie gewaes óm de Dutsje teks op te sjrieve. Ich haop dat geer ’t allenej kènt laeze, kiek mer neit nao mien sjpelfuitjes.
Hört gut zu, es ist nun Zeit , dass jeder von uns zu Hause bleibt,
auch wenn wir uns so sehr nach Nähe sehnen.
Corona-virus ist kein fake, der uns zum Sjpass zu Hause hält.
Es ist ernst, es geht um uns und unser Leben.
Wenn jeder von uns zu Hause bleibt, sich gans allein die Zeit vertreibt,
dann können wir die Krankheit auch besiegen.
Es geht um dich, um mich, um uns; um jeden den mann schützen muss.
Auch wenn die Zeiten schwer sind, bleibt zu Hause.
Egal wie gut es dir auch geht, du weisst nicht ob du es in dir trägst.
Drum sei nicht dumm, wir dürfen nichts riskieren.
Sei ein Held und gebt nicht auf, sonst hört die Krankheit nie mehr auf.
Es darf nicht sein, dass darf niemals passieren.
Eines Tages wird ‘s vorüber gehen, und uns wirds wieder besser gehen.
Bis daher müssen wir zusammen halten.
Und wenn wir uns dann wiedersehen, bleibt alles gleich noch mal zo schön:
einer für alle und alle für einen!
Dieses Lied soll die ganze Welt erreichen, sjreef de zangeres d’rbie. En dat vènj ich ouch. Pès volgende waek, hawt uch gezóndj, mit de kómplemènte,
© johnhertogh
==================================================================================
17 meert 2020:
Van Kul pès Kultuur 2020 nómmer 12.
Lóchtig sjtökske
Sjus trök van ein korte vakans in ein klein wiendörpke, wo de wifi sjlech waar,’t waer get baeter en de luuj en ’t aete en drènke wie ummer goud en wo ich neit al te väöl höb mitgekrege van alle Coronaleid oppe welt, voul mich in dat ich nog ein sjtökske in ’t Zittesj veur uch wól sjrieve.
Eigelik haw ich d’r geine zin in, ómdat me ‘t in de gezèt en oppe sjtraot en oppe tillevies euver bekans niks angesj haet es die Corona-elenj. Neit vraemp natuurlik en ouch begriepelik. ‘t Is jao neit niks.
Daoróm wol ich ’t ditskeer gans oppervlakkig hawte en euver ’t waer en de zuvere lóch die dao hóng sjrieve, mer dat laot ich mer.
Ómdat ich ouch op vakans waal dèkser ómgang bèn mit sjrieve en dènke euver mien sjtökskes en ich euveral zuik nao sjoon weurd en zinne, voul mien oug bie toeval op de kiekoet van ’n gemeindehoes in ’t sjone grenssjtedje Grevenmacher.
Woróm Grevenmacher, vraog geer uch aaf? Gans geweun: de benzien kosde dao mer € 1,02 de liter ! En mienen tenk waar ram laeg.
Achter ’t glaas van dae kiekoet lous ich dees zinne:
“Wäscht Iech reegelméisseg a richteg d’Hänn mat Waasser a Seef. Verzicht drop anere Leit d’Hand ze ginn oder se op de Bak ze këssen.”
Mit anger weurd:
“Wesj uch reigelmaotig en richtig de henj mit water en zeip. Laot achterwaege óm anger luuj de handj te gaeve of ze oppe wange te peune.”
Eigelik höb geer die ómzètting in ’t Zittesj neit neudig, dènk ich. Ruum tweehónderd kilomaeter ligke tösje Grevenmacher en Zitterd en toch begreep ich al.
Op pepier mesjiens, want wie ich mich in ein gesjef get gekoch haw, versjtóng ich ’t vruntjelik maedje aan de kassa veur geine maeter!
Pès volgende waek, blief gezóndj,
mit de kómplemènte, © johnhertogh
====================================================================================
8 meert 2020:
Van Kul pès Kultuur 2020 nómmer 11.
Koupzóndig.
Veurige waek zóndig (ein meert) gónge veer ein blökske óm en leipe vanaaf de Rosmeulesjtraot via de Mert pès aan de Sjtasesjtaot en mit ‘ne ómwaeg trök heivesj. ’t Zou koupzóndig zeen, mer es ich zeve of ach gesjefte gezeen höb die aope ware, ware dat d’r väöl. Ich lous dat jedere winkeleier zelf kènt besjloete óm aope te zeen op de zóndig mer dat me oppe lèste zóndig van de maondj perbeiert zoväöl muigelik aope te zeen. Kèn mich dao waal get bie indènke. Wae wirk noe gaer oppe zóndig? Gelökkig houfde veer mer ein klein dènkske bie de drogis te haole. Dae waar waal aope … mer haw neit waat veer zóchte.
’t Voul mich op dat ‘r sowieso mer wenig luuj leipe. Kawd waar ’t niet en ’t raengende ouch neit. Ich kèn mich neit veursjtèlle dat de luuj weg-bleve vanwaege dat c-virus! Ouch voul mich op dat ‘r nogal nuuj gesjefte bie zeen gekómme, meistes restaurants. Mer jaomer genóg gaon d’r ouch gerenom-meierde zake weg waeges opheffing, faillisemènt of dao kómme anger huurdesj in. Väöl laeg plekke in de bènnesjtad. Dat pitsj mich.
Ich vroug mich aaf en wae kènt ‘t mich verdutsje (in Quant magazine sjtóng: verdudelikke): Woróm maak me in zien eige gesjef en in de kiekoete (etalaasjes) reklaam veur ‘t “online” koupe? Dao kóm ich noe neit bie. Dan kómme d’r toch ummer weniger luuj nao de bènnesjtad! En zou ’t neit helpe es de gemeinde noe ouch nog get aan ’t parkeiere zou doon… ?
Mer jao, ich höb goud moele, bèn gepensioneierd en höb tied genóg óm door de waek loupentaere de waar te haole.
Gelökkig is ’t bènnekort weier St.Joep (haopelik geit dae waal door..) en dan zulle doezende luuj oppe Mert en door de Aw Mert, Pöt- en Paessjtraot, Lömmerichersjtraot en de anger winkelsjtraote loupe.
Ich sjpich mich d’rop. Geer ouch? Mesjiens zeen veer ós dao.
Mit de kómplemènte en pès volgende waek, es God bleif.
©John Hertogh
Reageiere? zittesj@ziggo.nl
====================================================================================
3 meert 2020:
Van Kul pès Kultuur 2020 nómmer 10.
Rinaldo
Wie ich mit muite fitsentaere heivesj góng, wèndj-in, bleef ich aeve sjtilsjtaon bie ein benkske en deig of esof ich geïntresseierd waar in de voetballesj oppet weike. Mer eigelik waar ich poem, gans kapot.
’n Sjtök of vief jónges en maedjes deige zich väöl muite en sjpeelde zich in ’t zjweit. De jes hawwe ze euver ’t benkske gesjmete. Ich koosj neit metein zeen wae taenge wae sjpeelde, want ze hawwe allenej anger sjportkleijer aan en leipe in alle richtinge van de wei.
De eine in zien geweun kleijer, d’n tweede in de gymkleijer van sjool en de twee maedjes in trainingsbóks. Mer eine jóng dae haw ein compleet sjporttenue aan: ’t begoosj mit felgekleurde sjoon van Nike of Diadora, daobaove roodgaele voetbalsökke – óngetwiefeld ouch van ein bekènd mirk. Wie hae zien trainingsjeske van ein neit Limburgse profclub oetsjmeet, zoug ich dat ’r ein fónkelnuuj voetbaltenue droug. Van dezelfde ploug.
Poe, poe, zou óze Teun zègke. En zien kapsel leek ei bietsjke op dat van dae Rinaldo van Juventus dae zich in de rös eine nuje haorsjnit leet make! Ich vènj trouwes dae Rinaldo eine gans gouwe voetballer en ich bèn neit de ènnigste, dènk ich. Mer deze jóng op dat weike voul mich op ómdat hae nog geinen deuk in ei pekske boter koosj trappe. Hae moosj dan ouch dèkser wie die angere renne óm de bal trök te haole nao de wei.
Mer hae moelde aan ein sjtök taenge zie kammeräödjes en kómmandeierde : doog dit, doog dat, gaef mich de bal, nae, sjtóm, sjtóm en zo góng ’t door. Gelökkig koosjte die angere waal get van ’t sjpeel en zo te zeen leite ze “Rinaldo” mer moele en de bel trökhaole.
Aeve later koum de pap van ‘Rinaldo’ häöm roupe. Ouch hae waar naovenant gekleid: driedeilig pak mit dao-ónger ‘minister De Jonge-sjoon’, geer kènt ze waal, die van Mascolori, mit die blömkes. De bal koum sjus in zien richting en pap haolde in sjtiel oet óm oppe goal te sjeite …
’t Zoug neit oet wie hae vol pratsj mit eine gans sjtille ‘Rinaldo’ heivesj leip. Wie zaet me dat ouch al weier : D’n appel vilt neit wied van …
Pès volgende waek. Mit de kómplemènte © johnhertogh
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
24 fibberwari 2020:
Van KUL pès KULTUUR 2020: nómmer 9
Jochem en Thur
Ómdat ’t vastelaovend is, dees waek gein eige sjtökske Zittesj. Waal get angesj: Dees twee tekste. De eesjte is
“Ich bèn eine Zittesje sjnaak” van Jochem Erens oet 1953
En de tweede “Pappegejke” van Thur Laudy oet 1973, dat höb ich mage veurlaeze tiedes de oetzending van L1 euver ós modesjtaal.
Ich bèn eine Zittesje sjnaak
Refrein:
Ich bèn ‘ne Zittesje sjnaak dae gaer vastelaovend mitmaak.
Ich hawt van de sjpas en de lol, daovan is mien hertje zo vol.
Ich bèn ‘ne Zittesje sjnaak, 'ch höb nog nootsj ‘ne minsj laamgemaak.
Och gaef mich ein kans en ich sjeit d’r op aaf,
veur mie Zitterd, mien awd Zitterd alaaf.
Awwer luuj, die höbbe mich gezag,
vruiger doe woort pas gesjlach.
Me maakde zich laam en dat zit in oos bloud,
en noe zeng v'r weier mit volle moud:…
Pappegejke van Thur Laudy 1973
Pappegejke, och vertèl mich
zèk mich toch èns waats doe wits,
alles heurs te, alles zuus te,
ouch es doe in ’t keujke zits.
Went de “Wieze Raod” biejein kump
Vorst Marot ei veursjtel deit
wits doe, awwe sjlatevogel
jus precies wo óm ’t geit.
Wurt dan dao de prins gekaoze,
wo zich jederein op sjpich,
heurs te ziene naam ouch nuime,
ummer hilsj te dat veur dich.
Geit de vastelaovend kómme,
en doe sjnoefs al get d’r van,
bès te jus zo gek es veer zeen,
gekker nog es “Lómmel An”
Sjpeelt dan oos kapel ’t leidje:
“Jao, dao is de pappegej”,
zènge veer zo hel v’r kènne:
Allenej, jao allenej.
Sjleit ’t daensdig twelf oere,
en de maskes gaon dan aaf,
sjreefs te veur ’t allerhelste,
mit ein heisje sjtöm “Alaaf”.
Zuus te esjelegounsdig mörge
hering oppe taofel sjtaon,
zits te sjtil te koekeloere,
wits te dat ’t is gedaon.
Gister haws te nog z’ón laeve,
es te de verkleide zougs,
op ’t sjtekske waars aan ’t danse,
en nog mit de vleugels sjlougs.
Noe zits doe dao in ’t huikske,
höbs te ’t äörtje dèks versjlók?
maak toch weier èns get laeve,
luch die köpke toch ‘ns op.
Drie daag zeen veurbie gegange,
daag van sjpas en van plezeier,
pappegejke, blief neit troere,
’t anger jaor kómme ze weier.
Pès volgende waek.
===========================================================================
18 fibberwari 2020:
Van Kul pès Kultuur 2020 nómmer 8
Daag van ós modesjtaal.
Op vriedig 21 fibberwari aansjtaonde, vriedig veur de vastelaovend, viert me euver de ganse welt ouch d’n daag van de modesjtaal.
Dat internationaal evenemènt krig in Limburg extra aandach dankzij de Veldeke kringe in samewirking mit L1 Radio. Veldeke Limburg en häör kringe höbbe dichtesj en sjrievesj gevraog óm veur daen daag tekste oet te zuike en of/te sjrieve.
Henk Hover haet mit zien luuj ein program gemaak wobie de ganse vriedig vastelaovesmeziek wurt gedrejd : de top 1111. Tösjedoor heurt geer dan tekste van dichtesj en sjrievesj die euver de vastelaovend en ós modesjtaal gaon, in al heur variaties, van Eijsde pès de Mokerhei, zogezag. Ouch tekste van gans lang geleje waere veurgedrage.
De aafgeloupe waek góng ich mit ‘ne collegasjriever same nao de sjtudio in Mesjtreich. Dao woorte veer goud óntvange en mit-en-mit sjtruimde de angere geneudigde bènne in de sjoon verseierde óntvangsruumde. Dao zoute ouch al gans get (jeug-) prinse en prinsesse te wachte, veurdat ze aan de beurt zouwe zeen. Ouch oze Zittesje sjtadsprins Thierry I waar dao. Hae haw mit ‘ne collega van Henk Hover ein aafsjpraok óm zien eige prachtige leid in de studio te laote heure en woort ouch geïnterviewd.
D’r ware nog ein sjtök of teen angere sjrievesj dao, oet Gelaen ,Valkeberg, Venlo, Mesjtreich, Pey, Zjwame, Haelder, Venraoj, Kirchrao en Oppe Ruiver. ’t Leek op ein reünie en waar gans gezèllig.
Es geer noe kómmende vriedig tösje 10:00 en 19:00 oer loestert nao L1, heurt geer behawve sjoon vastelaovesleidjes ouch gedichter en verhaole in ós modesjtaal, veurgedrage door al die Veldekesjrievesj/dichtesj.
Veur väöl Limburgesj is hun modesjtaal de eesjte taal in hun óntwikkeling. Es dao later Holles biekump is de basis veur meertaligheid gelag en dat is natuurlik gans sjiek. Geer wit intösje allenej en väöl geleerde luuj höbbe ’t veur ós oetgezóch: es te in dien modesjtaal bès groot getrókke höbs te dao dien gans laeve profiet van! Ich wunsj uch noe alvas eine zelige vastelaovend, haopelik wirk ouch ’t waer mit. Vruiger brach me ein woosj nao ’t Gemma- klooster. Es dat hulp….
Pès volgende waek, mit de kómplemènte, © johnhertogh
====================================================================================
11fibberwari 2020:
Van Kul pès Kultuur 2020 nómmer 7.
Wèndj
Wie ich aafgeloupe zóndig mit dit sjtökske begoosj, wejde ’t beheurlik. ‘t Sjtórmde gelökkig nog neit. Sómmige luuj vènje dat goud waer óm te surfe, zoug ich oppe tillevies. Zie leiver es ich. Mer jeder ziene leifhöbberie.
Es ’t vruiger goud waer waar en ‘t wèndje neit te fórsj, zagte veer dat ’t goud drakewaer waar. Ich kèn mich herinnere – wie ich in Euverhaove woonde – dat eine van de naobere, Frans, magnefieke wèndjveugel koosj make. Hae maakde ouch sjoon sjilderieje en volges mich haet ‘r ouch waal ’s mitgehólpe aan de krissjtal veur de kirk. Thoes höb ich nog ein gesjilderd kruuts van häöm aan de moer hange. Mer zien wèndjveugel sjlouge alles. ’t Ware sjus van die Japanse drake, mer dan made in Euverhaove.
Hae góng dèks op zaoterdigmiddig mit ein aantal naoberkènjer zienen draak oplaote. Veer zóchte dan ein sjtraot of plej wo väöl ruumde waar. Drök verkeer waar d’r in daen tied jao neit, dus veer sjtónge meistes midde oppe sjtraot te kieke. Hae haw zienen draak zo gemaak, dat ‘r baovenin ein tuutje vol mit babbelaere hóng. Es d’n draak hoog genóg sjtóng trók Frans aan ein van de twee tuikes en ’t raegende babbelaere. Veer koutelde euver de gróndj. Dat vergaet ich nooitsj mee.
Es sjnaak maakde ich zelf ouch ‘nen draak van veier dun letjes, drakepepier in ein sjoon kleur, touw dat goud sjpande, pleksel van sjtiefsel of mael en paktouw veur de sjtart. En neit te vergaete ein paar bölkes draketouw en ein klöppelke óm dat touw omhaer te drejje. Doe moosj ouch neit vergaete ’t begin van dat draketouw vas te zètte aan ‘t klöppelke, anges koosj ’t passeiere dat es ’t rölke op waar, de gansen draak mit touw en al in Lömmerich of Tudder terech koum! Dat loug aan de wèndjrichting.
Ich zal uch besjpare wie d’n draak gemaak woort, mer kèn uch vertèlle dat ’t percies loesterde. Ich weit dat hae ‘ne lange sjtart mous höbbe. Dae verzjwaorde veer mit ‘ne poes graas, veur de balans. Es te henjig waars koosj te ouch ein breifke langs ’t draketouw laote klömme.
Mit eine ganse tróp gónge veer mit goud waer nao ’n wiek naeve ‘t sjpaor, dao sjtónge nog wenig hoezer en haw me de ruumde. Die wiek heisj noe nog ummer ’t Drakeveldj.
Wie dat mit die babbelaere góng, dao bèn ich nooitsj achter gekómme…
Pès volgende waek,
mit de kómplemènte,
© johnhertogh
====================================================================================
4 fibberwari 2020:
Van Kul pès Kultuur 2020 nómmer 6.
Fibberwari
’t Geit flot, veer zitte al in fibberwari. In deze maondj wurt Vastelaovend én Valentijnsdaag gevierd. ‘ne Daag wo-op geleifde zich óngerein aandach gaeve mit kedoos, bloume of kaarte. Doot geer dao ouch aan ?
Me dènk dat ’t Valentijnsfees ein vervanging waar veur ’t Romeinse vruchbaarheidsfees, dat op 15 fibberwarie gevierd woort ter ere van Juno, de Romeinse besjermgodin van ’t huwelik en Pan, de god van de natuur. Dat waar veur de Romeine ’n belangriek fees. Ich höb gelaeze dat de name van ongetrouwde, jóng mechelkes in ‘ne grote kómp woorte gesjmete. Omstebeurt mochte óngetrouwde sjnake ‘ne naam trèkke. De twee jóng luuj die aanein gekoppeld woorte, mouste same wiejer gaon. ’t Liek waal get op de tv serie: “Getrouwd op ’t eesjte gezich”.
Dit heidens fees woort verbaoje wie in Europa ‘t Christendom opkoum. De paus verangerde ‘t Lupercaliafees op 15 fibberwari in St.-Valentijnsdaag op 14 fibberwari.
Wae Valentijn ech waar is óndudelik. D’r is gein ein biografies gegaeve euver häöm bekènd. Waal sjoon verhaole, beveurbeeld euver ’ne Italiaanse monnik Valentines, dae köppelkes die häöm bezóchte gelöksbloume sjónk, die hae in ziene kloosterhaof haw gekweek. Naodat Valentines gesjtórve waar, kreeg 'n blèndj maedje 'ne breif van häöm mit 'n bloum d'r in. Bie 't aopemake, gebeurde ein wónjer, 't maedje koosj inèns weier zeen! 't Gebroek óm bloume te gaeve op deze feesdaag zou hie op trök gaon.
Ein anger verhaol is ’t volgende: Valentijn woort óm zien gelouf vervolg en perseunlik óngervraog door keizer Claudius de Tweede. Dae keizer wól verbeije dat jóng manne gónge trouwe, want hae vónj dat getrouwde manne sjlechtere soldaote ware! Valentijn deig sjtiekem toch luuj trouwe en woort doe gearresteierd. Sjoon verhaol, mer geluif geer dat? Sommige luuj dènke dat ’t fees bedach is door de bloumiste. Dat dènk ich ouch.
Pès volgende waek. Mit de kómplemènte © johnhertogh
Nuuts: kómmende gounsdig, mörge dus, sjteit in de ‘veurnikse’ bielaag VIA van de gezèt (De Limburger) ein sjtök euver ós modesjtaal. Laes en reageier, danke ouch.
========================================================================
28 jannewari 2020:
Van Kul pès Kultuur 2020 nómmer 5.
Hoog ‘t rood, gael, gruin
Zo woorte veer door twee lede van de bend Baroesjko wilkom geheite oppe zitting van de Auw Prinse (Grosse Nómmer) in ’t sjtampvolle, gezèllige forum. Veurdat veer zoute haw ich al de neudige henj gesjöd mit awdleerlinge van mich. Geer mót weite dat ich vruiger waal zeve of ach Auw Prinse in de klas höb gehad!
Al waar goud georganiseierd, gein geduuj óm bènne te kómme of de jes op te hange. De zaal sjoon verseierd en ’t nuut logo van de perpluujvereininginge groot oppe moer geprojekteierd . In ’t klein sjtóng ’t oppe taofel. De zitting waar in ein woord GE-WEL-DIG! Veer höbbe genaote.
Wie veer heivesj leipe, veil ’t mich op dat ‘r euveral nog väöl krislempkes brende: in buim, in de häöf en ouch bènneshoes . Terwiel ’t toch bekans Maria Lichmis is, ’t offisjele ènj van de Kristied. ’t Geef noe einmaol luuj die gein aafsjeid kènne numme van feeste. Die laote geweun al sjtaon. En weier angere höbbe al geseierd veur ‘t kómmende fees: de vasteloavend. Sómmige höbbe zelfs de krisboum laote sjtaon, de böl d’roet gehaold en vastelaoveslempkes d’rin gehange. Vaerdig.
Natuurlik wit geer waat de kleure van de vastelaovend zeen. Mer wo kump dat vandaan? Ich höb get opgezóch: De narre van Kleef (Dutsjlandj) drouge eeuwe geleje al gael en rood, anger narregróppe gruin en rood. In Dyon in Frankriek is al véúr 1450 ‘ne gróp narre gewaes die rood, gael en gruin hawwe. Kleure woorte gebroek óm te communiceiere. Väöl luuj koosjte doe neit laeze of sjrieve. Mer de kleure van de narre waar veur de meiste luuj waal dudelik. Gruin beveurbeeld is de kleur van nuut laeve, verbènjing en samezeen. Gael sjteit veur humor. De kleur rood sjteit veur aete, drènke, sjlaope. Blaw heurt bie ’t hemelse, religieuze en heurt dus neit bie de vastelaoveskleure. Behawve in Munstergelaen dan! Die höbbe rood, gael en blaw. Woróm? Ich lous in ein aw gezèt dat tiedes de oprichting van de zelfsjtenjige gemeinte Munstergelaen, Zitterd en Gelaen Munstergelaen wólle annexeiere. Natuurlik wól ’t Haverriek hie niks van weite. Munstergelaen blif Munstergelaen.’t Awwe gemeintewaope van Munstergelaen waar rood, gael en blaw, dus… de vastelaovesvlag ouch!
Pès volgende waek.
© johnhertogh
======================================================================================
21 jannewari 2020:
Van Kul pès Kultuur 2020 nómmer 4
Sjrieve
D’r is de aafgeloupe waek al zoväöl gesjreve euver de nuje prins, ridder en vors van de Marotte, dat ich mich bedach höb: ich sjrief nog neit euver de kómmende vastelaovend. Mesjiens later… Ich sjrief in en euver mien modesjtaal. Dat doon ich gaer. Meistes columns, korte verhaole en gedichter. Neit ómdat zo ich wenig te vertèlle höb, mer ómdat ich mien weurd veurzichtig oetzuik en ummer oppe waog lèk, veurdat ich ze opsjrief.
Op mien sjriefplek achter in ós woonkamer sjteit miene computer mit drökker vol pepier en ligke mien sjrifte, väöl losse blaedjes, nog mee sjriefbuikskes en gans väöl penne en potleud biejein. Mer ouch op mien nachkesjke, in mien ‘sjtudeierkamer’ en op anger plaatsje in hoes ligke sjriefprölle vaerdig, veur ’t geval dat mich dao get invèlt…
Vanaaf mien vaste sjriefplek höb ich ein goud oetzich op ós häöfke dat sjus wèntjerklaor is. Ich zit dao gaer te sjrieve en ouch óm nao boete te kieke. Vandaag zoug ich weier ’t eiketske op zuik nao zien versjtaoke neutjes. Eiketstke is gein Zittesj woord mer ich vènj ’t zo sjoon dat ich ’t eigelik wil adopteiere! Wae kènt dat veur mich reigele? Wós geer dat die beesjkes geinen wèntjersjlaop hawte, mer waal ein wèntjerrös ? Bie sjlech waer hiljt hae zich röstig in zien nèske en op baeter daag geit ‘r aete zuike. Dat nès is meistes gans hoog in ‘ne boum, kortbie de sjtam. Heel dèks hawte ze zich op in aw of eerder gebroekde nèster.
Mien sjriefplek is ouch gans kort bie miene boukekas. Dae sjteit vol mit de ganse serie Platbook , ’t Limburgs Etymologisch woordebouk, Wie sjriefs se det van Jan Sjure en natuurlik gans väöl Zittesje en anger Limburgse buik.
Eigelik jaomer dat ich nog gein Gelaens, Pöts of Obbeegs kèn sjrieve… mit eine vors oet Gelaen en eine prins oet Obbeech in Zitterd is dat mesjiens waal henjig.
Euveriges, in de Optochhal zeen ze weier goud bezig. Gank mer ’s kieke, of baeter nog, mithelpe.
Djuu, höb ich toch euver de vastelaovend gesjreve.
Pès ‘t volgende sjtökske in ’t Zittesj.
Mit de kómplemènte van
© John Hertogh.
=====================================================================================
14 jannewari 2020:
Van KUL pès KULTUUR 2020-nómmer 3
Sjtoum aafblaoze
De driede column van dit jaor alweier, ’t sjut op. Aandach veur ós modesjtaal, is mien óngerwerp vandaag. Eigelik is dat ummer mien óngerwerp!
Gelökkig laef dat bie mee luuj es ich dach. Dat zoug ich aafgeloupe waek bie de zoväölste sjtoumcursus Zittesj, georganiseierd door Veldeke Krènk Zitterd-Gelaen-Bor in de baovezaal van de Kroon oppe Mert. Mee es veertig luuj hawwe zich de muite gedaon óm al die trae nao baove te numme. Ze höbbe ‘ne ganse houp sjtuil d’r bie mótte sjleipe en nog mous ein aantal luuj blieve sjtaon.
’t Waar gans gezèllig. Patrick Werdens vertèlde waat de bedoeling waar: ein korte cursus euver de sjriefwies van ’t Zittesj, mit de kómmende vastelaovend in ós aller gedanke. Veer krege allenej ein sjpiekbreifke euver de sjriefwies van ’t Zittesj en Patrick góng vlot van de è (sjtraepke nao lènks), de ö, de ó (sjtraepke nao rechs), de ae, ao (begin mit de a, dan zits te ummer goud) nao de äö (van träöt) en nog mee en nog väöl mee.
D’r woort gelökkig neit gediscusieierd of zich gevreigeld. Ich haw d’n indrök dat gans get luuj de uig aope gónge en ’t gans intressant vónje.
Nao de sjtoum-aafblaoze-paus woorte veer verrasj mit ein aantal ‘korte’ zinne, óm te kieke of veer get hawwe geleerd. Ze gónge allenej euver de vastelaovend van Zitterd en ’t voul mich óp dat t woord mènnigmaol mènnigmaol gebroek woort. Noe weit ouch ich woróm: de vastelaovessjlager van dit jaor heisj jao: Mènnigmaol roup ich alaaf!
Veer mochte zelf de foute oet ós dictee haole – ’t góng jao óm ‘t mitdoon - en nao aafloup woort nog get reklaam gemaak veur de oetgaves van Veldeke, wo-ónger ’t greumelmetje, ’t laesplenkske, ’t daowoichgebaorebèn-tiedsjrif en de buik “046 Sjrif” en “Alles is muigelik”. Dat lèste koum mich gans bekènd veur!
Al mit al eine gesjlaagde aovend veur Veldeke Zitterd-Gelaen-Bor en zeker veur de deilnummesj.
Pès ’t volgend sjtökske in ‘ t Zittesj,
mit de kómplemènte.
© John Hertogh
======================================================================================
8 jannewari 2020:
Van KUL pès KULTUUR 2020
Gewènd?
Zeet geer ouch al gewènd aan ’t nuut jaor? Dat geit flot, hè. De rómmel van awd op nuuj is verdwene, de meiste krisbuim zeen opgehaold, verbrend of opgeruump. Ich höb ummer get muite mit dat inpakke van de krissjtal mit beelder. Mer dat zal waal door de kleur van mien haore kómme!
In plaatsj van de krisboum en -stjal sjteit noe eine grote poes rooj en gael tulpe in de kamer. Veur de vastelaovessjpulle vènj ich ’t nog get te vruig. Ich zoug ze waal sjtaon wie ich de boum, sjtal en lempkes weier nao de zölder brach. Mer die sjpulle mótte nog aeve wachte.
’t Waar gezèllig drök de lètste waeke, zo drök dat van de zös krismesfilms, die ich höb opgenaome, pas eine bekeke is! Nae, die van Sisi höb ich dit jaor èns euvergesjlage…
Dae januari is toch eine bizunjere maondj. Eesj dat gedouns mit awd op nuuj - dit jaor mit ‘mer’ 20 kapotte uig en 35 geamputeerde vingesj - daonao al die sjoon veurnummesj die meistes ein waek of veier waere volgehawte, dan de versjeie nuujaorskónzerte en - recepties en de feestied wurt aafgesjlaote mit Driekeuninge, wobie me dènk aan d’n daag dat de wieze oet ’t ooste de sjtar zouge en doe eine keuning gónge zuike. Ze koumen oet in Betlehem en vónje dao ’t pasgebaore kindje Jezus. Geer kènt ’t verhaol.
Mit Drie Keuninge gaon kènjer van deur pès deur. Ze drage ein sjtar of lampion en zènge leidjes. Dan kriege ze sjlók of ‘ne appel. De lampion sjleit op ein aw heidense gewènde. Me droug ‘t vuur óm de kao geister te verjage. De sjlók sjtamp aaf van ’t heidense offermaol.
Me bakde vruiger ouch dèks keuningsbrood, wo-in ein boon woort versjtop. Degein dae die boon vónj waar daen daag keuning(in). Die hèlge boon beteikende ’t ènj van de vastetied. In daen tied mochte me nl. ouch gein bone aete in de twelf nachte van de nuujjaorsfeeste. (Höb ich allenej gelaeze!)
Vruiger waar Driekeuninge einen duipdaag. De hoezer woorte gezaengend mit duipwater. In väöl lenj sjreef me ouch de lettesj C+M+B mit kriet oppe deur. Me haopde dan dat alle kaod weg zou blieve. De lettesj beteikene “Christus Mansionem Benedicat”, dit beteikent “Christus zaegene dit hoes” Ich mein dat ich dao al ’s get euver gesjreve höb. (… kleur van mien haore?)
Enfin, de kop is d’r aaf, van ’t sjrikkeljaor dan. En ich begin ouch weier mienen sjriefdrej te kriege. Mesjiens èns euver de nuje vors, ridder en prins?
Pès volgende waek, mit de kómplemènte.
================================================================================
1 jannewari 2020
Wie belaof : ’t eesjte verhaol van dit jaor geplaatsj op mien site www.zittesj.jouwweb.nl, op Feesbouk en veur de luuj die häöm oppe mail wille kriege.
Kènt gaer luuj die dat ouch wille? Gaef daoveur ‘t mailadres door nao zittesj@ziggo.nl of nao johnhertogh@gmail.com . Danke ouch.
Van KUL pès KULTUUR 2020
Krisboum
Veer höbbe al jaore dezelfde krisboum. Neit oet d’n haof mer van op ózze zölder. ‘t Kos get muite óm häöm via de vlizotrap nao ónger te kriege, mer dat höb ich d’r gaer veur euver. Zo eine kunsboum haet toch zien veurdeile. Ich houf neit jeder jaor mit de wage ‘ne nuje boum te gaon koupe. Sjpaart benzien en oetzuiksjtress.
Natuurlik ruuk ózze boum neit nao boete, mer ich höb ouch gein las van naolje in de bak van de wage of in de kamer, ich houf ‘m gein water te gaeve en kèn ‘m zo lang laote sjtaon es ich mer wil. Meistes pès Driekeuninge.
Wie ich de boum oetpakde, óntdèkde ich dat ein serie lempkes neit brende. Ich laot namelik ummer alle lempkes sjoon op hun plaatsj zitte es ich de boum in jannewarie weier opruum!
’t Doerde get veurdat ich de kepotte serie gans veurzichtig d’r oet haw gehaold. Gelökkig haw ich nog ein doos nuuj lempkes die ich mit väöl gedöldj oppe plaatsj kreeg.
En doe de krisböl. Dit jaor höb veer gekaoze veur allein zilvere böl, kirkskes, denne-eppel en iespegele. Nao al die jaore mit gouwe, broene, roje en witte böl èns get angesj. Ich höb dit jaor mer veier böl kepot gevalle!
En dan de beelde nog. In ein combinatie van grotpepier en ‘ne houte sjtal doon die ’t ummer goud. ’t Oetpakke van de beelde is ein sjoon traditie en jeder jaor ‘sjtechele’ veer ós wae de richtige Josef is. Dae man mit ein sjaol aete en fruit in zien hènj of dae verleif in de richting van Maria en ’t kèndj kik? Natuurlik de lèste. Dae mit dat aete zal waal de herbergier zeen dae sjpiet haet gekrege dat hae ’t sjtèl neit haet bènnegelaote.
Veer höbbe natuurlik ouch ‘ne os en aezel en get sjepesj mit sjäöp èn de drie keunige. Oorsjprónkelik hawwe veer geine kemeel en ouch geinen èngel. Oppe Weihnachtsmarkt in Aoke höbbe veer die gevónje… allein de kemeel is ‘ne get klein oetgevalle dromedaris gewore en d’n èngel mót ich mit ‘ne sateprikker vasmake, dae wilt waal ’s dèkser valle. ‘ne Vallende èngel bèn ich nooitsj in ’t krisverhaol taege gekómme, ein vallende sjtar waal!
Veur de sjepesj en ’t vee höbbe veer nog ein flikkkerend lempke gekoch, dat vuur mót veursjtèlle. De drie keuninge en de kleine dromedaris sjtaon get op afsjtandj sjeloes nao dat vurke te kieke. Mer hunnen tied kump nog.
Ónger ’t opboewe van boum en sjtal gaon mich zoväöl gedanke en herinneringe door de kop. Van wie de kènjer mit sjtraolende uigskes hun eige felgekleurde lempkes en zelfgemaakde sjtarre en krisböl in de boum hónge of wie ze gans veurzichtig sjpeelde mit de beelde oet ’t sjtelke, same mit de soldäötjes en lego en playmobil.
Eine keer höb ich mótte ingriepe. Wie ze oorlog wólle sjpele : soldäöt jes taege Josef, de herders en de drie keuninge. ’t Krisverhaol leip doe bekans get oet de handj!
Vrei op aerd…
01012020© johnhertogh
'
Maak jouw eigen website met JouwWeb